६ पण्डितवग्गो

 

 

 

 *_धम्मपद_*  

*_६ पण्डितवग्गो_*

 

 

*_निधीनं व पवत्तारं यं पस्से वज्ज दस्सिनं ।_*

*_निग्गय्हवादिं मेधाविं तादिसं पण्डितं भजे ।_*

*_तादिसं भजमानस्स सेय्यो होति न पापियो ।।१।।_*

*_जो दोषाची बाजू दाखविणाऱ्याला संपत्तीच्या अस्तित्वासम समजतो,_*

*_मनोनिग्रही, प्रज्ञावान, बुद्धिवाना सारख्यांची संगत करतो,_*

*_तशा चित्ताच्या संगाने श्रेष्ठ / भले होते, वाईट होत नाही. (१)_*

 

*_ओवदेय्यानुसासेय्य असब्भा च निवारये ।_*

*_सतं हि सो पियो होति असतं होति अप्पियो ।।२।।_*

*_जो उपदेश करतो, अनुशासन करतो, अनुचिताचे निवारण करतो,_*

*_ते सुजनांना प्रिय असतात, दुर्जनांना अप्रिय असतात. (२)_*

 

*_न भजे पापके मित्ते न भजे पुरिसाधमे ।_*

*_भजेथ मित्ते कल्याणे भजेथ पुरसुत्तमे ।।३।।_*

*_दुराचारी मित्राची संगत नको, अधम माणसाची संगत नको,_*

*_कल्याणकारी मित्राची संगत करावी, उत्तम माणसाची संगत करावी. (३)_*

 

*_धम्मपीति सुखं सेति विपस्सनेन चेतसा ।_*

*_अरियप्पवेदिते धम्मे सदा रमति पण्डितो ।।४।।_*

*_सदाचारावर श्रद्धा / प्रीती असणारा सुखाने, निश्चिन्त मनाने झोपतो,_*

*_बुद्धिमान सुजनांनी सांगितलेल्या सिद्धांतात रममाण असतात. (४)_*

 

*_उदकं हि नयन्ति नेत्तिका उसुकारा नमयन्ति तेजनं ।_*

*_दारूं नमयन्ति तच्छका अत्तानं दमयन्ति पण्डिता ।।५।।_*

*_पाणी नेणारा पाणी नेतो, बाणकार बाण बनवितो,_*

*_सुतार लाकूड बनवितो, बुद्धिमान स्वतःला कष्टवितात. (५)_*

 

*_सेलो तथा एकघनो वातेनं न समीरति।_*

*_एवं निन्दापसंसासु न समिञ्जन्ति पण्डिता ।।६।।_*

*_जसे मोठा पर्वत वाऱ्याने हलत नाही,_*

*_तसेच बुद्धिमंत निंदा वा प्रशंसेने विचलित होत नाही. (६)_*

 

*_यथापि रहदो गम्भीरो विप्पसन्नो अनाविलो ।_*

*_एवं धम्मानि सुत्वान विप्पसीदन्ति पण्डिता ।।७।।_*

*_जसे अथांग, स्थिर तलाव नितळ-स्वच्छ असतात,_*

*_तसे बुद्धिमंत 'सदाचार सिद्धांत' / धम्म ऐकून नितळ / स्पष्ट होतात. (७)_*

 

*_सब्बत्थ वे सप्पुरिसा चजन्ति न कामकामा लपयन्ति सन्तो ।_*

*_सुखेन पुट्ठा अथवा दुखेन न उच्चावचं पण्डिता दस्सयन्ति ।।८।।_*

*_सत्पुरुष सर्वस्व त्यागतात, सुजन इच्छा-भोगा संबंधी बोलतही नाहीत,_*

*_सुखाने वा दुक्खाने विचारले / ग्रासले तरी बुद्धिमंत उच्च-नीचता पहात नाहीत / विकृत होत नाहीत. (८)_*

 

*_न अत्त हेतु न परस्स हेतु न पुत्तमिच्छे न धनं न रट्ठं।_*

*_न इच्छेन अधम्मेन समिद्धिमत्तनो ।_*

*_स सीलवा पञ्ञ वा धम्मिको सिया ।।९।।_*

*_न स्वतःसाठी, न दुसऱ्यासाठी, न पुत्राच्या इच्छेने, न राज्यासाठी,_*

*_स्वतःच्या समृद्धीसाठी, दुराचाराची / अद्धमाची इच्छा करतो,_*

*_तो शीलवान, प्रज्ञावान, सदाचारी / धम्मीक असतो. (९)_*

 

*_अप्पका ते मनुस्सेसु ये जना पारगामिनो ।_*

*_अथायं इतरा पजा तीरमेनुधावति ।।१०।।_*

*_जे लोक पार जातात ते मानवात कमीच,_*

*_तेंव्हा इतर प्रजा किनाऱ्यावरच धावत असतात. (१०)_*

 

*_कण्हं धम्मं विप्पहाय सुक्कं भावेथ पण्डितो ।_*

*_ओका अनोकं आगम्म विवेके यत्थं दूरमं ।।११।।_*

*_काळा / वाईट स्वभाव सोडून बुद्धिमानांनी शुभ-सवय करावी,_*

*_घरातून बेघर होउन, विचाराने दूर जाऊन / एकाकी व्हावे...... (११)_*

 

*_ये च खो सम्मदक्खाते धम्मे धम्मानुवत्तिनो ।_*

*_ते जना पारमेस्सन्ति मच्चुधेय्यं सदुत्तरं ।।१२।।_*

*_परंतु जे खरोखर धर्म सम्यक उपदेशीला असता त्या धर्माप्रमाणे वर्तन करतात,_*

*_ती माणसे मृत्यूच्या सुदूस्तर अशा लक्ष्याच्या / क्षेत्राच्या पार जातात. ।।१२।।_*

*_तत्राभिरतिमिच्छेय्य हित्वा कामे अकिञ्चनो ।_*

*_परियोदपेय्य अत्तानं चित्तक्लेसेहि पण्डितो ।।१३।।_*

*_वासनांचा त्याग करून, तेथेच रहाण्याची इच्छा करावी,_*

*_स्वतःच्या चित्तातले क्लेश स्वच्छ करावे. (१३)_*

 

*_येसं सम्बोधि अङगेसु सम्मा चित्तं सुभावितं ।_*

*_आदान पटिनिस्सग्गे अनुपादाय ये रता ।_*

*_खीणासवा जुतीमन्तो ते लोके परिनिब्बुता ।।१४।।_*

*_ज्यांचे चित्तं सर्वांगाने सुबुद्ध, योग्य असते,_*

*_विचार न करता निश्चयाने ग्रहणाच्या परित्यागात रममाण असतात,_*

*_वाईट-विचार-क्षीण, प्रभावंत मानव या लोकात निर्वाण प्राप्त करतात. (१४)_*

 

 

 

­­­­­­­­­­­­

*प्रतिज्ञा आपण करूया*

*१) जीवसृष्टी आहे असीम; ती भवसागरपार नेण्याची*

*२) आपणांत दोष असंख्य; ते नष्ट करण्याची*

*३) आहेत सत्य अनंत, पूर्ण आकलण्याची*

*४) भगवान बुद्धांचा अतुल्य मार्ग, तो संपूर्ण साध्य करण्याची*

 

*डॉ बाबासाहेब आंबेडकर*

*बुद्ध आणि त्याचा धम्म*

 

 

*_सर्व प्राणी सुखी होवोत, सर्वांचे कल्याण होवो, सर्वांना हिताचा मार्ग सापडो, कोणालाही दुःख न होवो, सर्वांचे मङ्गल हो!!_*

*_साधु साधु साधु_*

*महेश कांबळे*