धुतांग / धुताङ्ग

 🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷

                       #धुतांग / #धुताङ्ग

               _धुतांग / धुताङ्ग म्हणजे धुतगुण. धुतगुणांनी चित्त शुद्धी केल्याशिवाय धर्मतत्त्वांमध्ये प्रवेश करता येत नाही. भिक्खुकरिता धुताङ्ग - व्रत फार उपयुक्त आहे. धुताङ्ग म्हणजे चिवर धारण करून प्रव्रजित होणे होय. धुताङ्ग साधन करून शांत परम निर्वाणाचा साक्षात्कार करावयाच्या उद्देशाने भिक्खु धुताङ्ग धारण करतात._ 

           *_धुतगुणांनी मनःशुद्धी केल्याशिवाय धम्माचे मर्म समजत नाही. असे धुताङ्ग तेरा आहेत -_*

*१)* पॉसुकुलीक

*२)* तेचीवरिक

*३)* पिण्डपातिक

*४)* सपदानचारिक

*५)* एकासनिक

*६)* पात्र पिण्डक

*७)* पञ्ञाभक्तिक

*८)* आरंजक

*९)* रुखमुलिक

*१०)* अब्थोकासिक

*११)* सोसानिक

*१२)* सथासन्यतिक

*१३)* नेकज्जिक

             *_धुताङ्गामुळे भिक्खु आनंदविभोर होतो, रूप व अरुप आठ प्रकारच्या समधींचा लाभ करतो, सर्व रिद्धी प्राप्त होतात, श्रवणशक्ती दिव्य होते, पूर्वजन्मातील (याच जन्मातील जुन्या भूतकाळातील) गोष्टींचे स्मरण होऊ लागते, चित्ताविषयी ज्ञान होते, दिव्यचक्षु प्राप्त होतात आणि सर्व आश्रव (आसक्ती) क्षीण होतात. ह्या तेरा धुताङ्ग-व्रताचे पालन करून आर्य - श्रावक तीस गुणांनी युक्त होतो._*

             *धुताङ्ग पालन करावयाचे गुण*

*१)* धुताङ्ग पालन करणारांची जीविका शुद्ध असते

*२)* धुताङ्ग पालन करणारांना सुखद फळांचा लाभ होतो

*३)* धुताङ्ग पालन करणारात कोणताही दोष रहात नाही

*४)* तो कोणालाही कष्ट देत नाही

*५)* तो निर्भय राहतो

*६)* धुताङ्ग पालन करीत असता दुसऱ्या कोणालाही कष्ट होत नाही

*७)* धुताङ्गाचे साधन धर्माकडे घेऊन जाणारे असते

*८)* धुताङ्ग पालन करणाराचे कधी अधःपतन होत नाही

*९)* धुताङ्ग पालन करणारास कधी अपयश येत नाही

*१०)* धुताङ्ग माणसाचे रक्षण करते

*११)* धुताङ्ग पालन करणारा इच्छित वस्तूचा तात्काळ लाभ करून घेऊ शकतो

*१२)* धुताङ्गाचे पालन करणारा सर्व प्राण्यांना आपल्या वश करू शकतो

*१३)* धुताङ्गाचे पालन करून मनुष्य आत्मसंयम करणे शिकतो

*१४)* धुताङ्गाचे जीवन भिक्षूंच्या अनुकूल असते

*१५)* धुताङ्गाचे पालन करणारा कोणावर भार व्यर्थ ठरत नाही

*१६)* धुताङ्ग पालन करणारा मुक्त आणि स्वतंत्र राहतो

*१७)* धुताङ्ग सांसारिक तृष्णेचा नाश करते

*१८)* द्वेष दूर करतो

*१९)* मोहाचे पाश तोडतो

*२०)* धुताङ्ग पालन करणारात अभिमान राहत नाही

*२१)* धुताङ्ग पालन करणाराचे वाईट विचार नष्ट होतात

*२२)* शंका दूर होतात

*२३)* आळस नष्ट होतो

*२४)* असंतोष नाहीसा होतो

*२५)* सहन शक्तीची वाढ होते

*२६)* त्यांचे पुण्य अतुल्य आहे

*२७)* त्यांचे पुण्य अनंत आहे

*२८)* धुताङ्ग सुखदुःखाचा नाश करून निर्वाणापर्यंत नेऊन पोहचवितो. 

              *_धुताङ्ग पालन करणाऱ्यास अठरा गुणांचा साक्षात्कार होतो._*

*१)* त्याचा आचार पवित्र व शुद्ध असतो

*२)* त्याच्यासमोर मार्ग निश्चित असतो

*३)* त्याचे शरीर व वचन संयमित असते

*४)* त्याचे मन पवित्र राहते

*५)* त्याचा उत्साह कायम राहतो

*६)* तो निर्भय राहतो

*७)* त्याची आतदृष्टि नष्ट होते

*८)* त्याच्यातील हिंसक प्रवृत्ती एकदमच शांत होते

*९)* त्याच्यात मैत्री भावना सतत जागृत असते

*१०)* त्याचा आहार प्रमाणबद्ध असतो

*११)* सर्वच प्राण्यात तो प्रतिष्ठित होतो

*१२)* विचारपूर्वक तो भोजन करतो

*१३)* तो सदैव जागृत असतो

*१४)* तो गृहत्यागी असतो

*१५)* चांगल्या देवताच्या वासस्थानीच त्याचे वास्तव्य असते

*१६)* तो पापाची घृणा करतो

*१७)* त्याला विवेकात आनंद वाटतो

*१८)* सदा सर्वकाळ तो सावध असतो

            *_जे  धुताङ्गाचे चांगल्याप्रकारे पालन करतात, त्यांच्या अंगी वरील अठरा गुण येत असतात._*

        *_दहा प्रकारचे लोक धुताङ्ग पालन करण्यास योग्य असतात. धुताङ्ग पालन करण्यायोग्य १० व्यक्ती_*

*१)* जो श्रद्धावान आहे

*२)* पापभिरू

*३)* धैर्यवान

*४)* खोटी दिखावट न करणारा

*५)* ध्येयवादी

*६)* निर्लोभी

*७)* जिज्ञासू

*८)* दृढसंकल्पि

*९)* चिडखोर नसलेला

*१०)* मैत्रिभाव जागृत ठेवणारा

           *_ह्या दहा प्रकारच्या व्यक्ती धुताङ्ग पालन करण्याजोग्या असतात._*

*संदर्भ :*

*१)* मिलिंद प्रश्न

*२)* बौद्धधम्म जिज्ञासा

*संकलन : महेश कांबळे*

🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷