🌹 *बुद्ध धम्मातील विशिष्ट भिक्खु-भिक्षुनी-उपासक-उपासिका*

*_धम्मसेनापती आयुष्यमान सारिपूत्त_*
     संजय मुनींच्या अडीचशे शिषयांपैकी सारिपूत्त व मोद्गल्यायन हे दोन ब्राह्मण पट्टशिष्य होते. एकदा *आयु. अश्वजित* नावाचा अनुयायी फारच संयमाने एकेक पाऊल टाकीत जात असलेला सारिपुत्तांना दिसला. तेव्हा तो कोणाचा शिष्य आहे व त्याच्या धम्माचे मर्म काय आहे, असे त्याला विचारले. "मी तथागताचा शिष्य आहे" असे सांगुन त्याने एक गाथा म्हटली -
*ये धम्मा हेतुप्पभवा तेसं हेतुं तथागतो आह।*
*तेसञ्च यो निरोधो एवं वादि महासमणो'ति ।*
(अर्थ - _कारणापासून उत्पन्न झालेले जे पदार्थ म्हणजेच पंचस्कंधादिक दुःखद पदार्थ यांचे कारण तथागताने सांगितलेले आहे, व त्यांचा निरोध कसा होतो हेही सांगितले आहे, हेच महाश्रमणाचे मत होय_.)
     व येणेप्रमाणे अश्वजिताने धम्माचे मर्म संक्षिप्तपणे सांगितले. ते ऐकून सारिपुत्ताला तेथल्या तेथेच विमल, विरज, सत्यचक्षु प्राप्त झाला. त्यानंतर सारिपूत्त आणि मोद्गल्यायन यांनी भगवंतांकडे जाऊन दीक्षा घेतली.
      *सारिपूत्ताची धीरगंभीर प्रकृती व प्रज्ञावंत वाणी यामुळे ते सर्वांचे प्रिय झाले*. भगवंतांनी त्यांच्याविषयी उद्गार काढलेले होते, " _जगज्जेता सम्राटाचा ज्येष्ठ पुत्र ज्याप्रमाणे सम्राटाच्या मुख्य सेनापतीप्रमाणे त्याला मदत करतो, त्याप्रमाणे धम्मचक्राचे प्रवर्तन करावयास माझा मुख्य अनुयायी होऊन सारिपूत्त मला मदत करील._"

*सारिपुत्तांची धम्मसेवा प्रामुख्याने गणली जाते.*
           अनाथपिण्डिकाने दान केलेल्या जेतवन विहाराचे बांधकाम त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली करण्यात आले. *महाज्ञानी भिक्खुंमध्ये सारिपूत्त सर्वश्रेष्ठ होते.* सेल ब्राह्मणाने भगवंताला, "आपला सेनापती कोण?" असा प्रश्न केला असता, त्यांनी म्हटले -

*मया पवित्तितं चक्कं धम्मचक्कं अनुत्तर ।*
*सारिपुत्तो अनुवत्तेति अनजातो तथागतं ।।*
( _मी प्रस्थापित केलेले धम्मचक्र सारिपूत्त चालवीत आहे. तथागताच्या मागोमाग जाणारा तो आहे_)

संकलन - महेश कांबळे

*टीप :* _जाणकार आणि अभ्यासकारांना विनंती आहे की, सदर माहितीमध्ये अधिक माहिती जोडून आम्हा सर्वांना मार्गदर्शन करावे