🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼
*_गांधारपाले लेणी_*
https://mikamblemahesh.blogspot.com/2024/03/blog-post_22.html
*_!! ओम मणी पद्मे हूँ !!_*
🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼
_गांधारपाले बौध्द लेणी महाड बस स्थानकाच्या हाकेच्या अंतरावर असणारी हि लेणी बौद्ध इतिहासातील एक महत्वाची भूमिका बजावतात या लेण्यांची सविस्तर माहिती घेऊ या_
_गांधारपाले बौद्ध लेणी इतिहास :महाड मध्ये पाले हे गाव महाड पासून अगदी ३ ते ४ किलोमीटर अंतरावर हि लेणी असून मुंबई गोवा महामार्गावर च आहेत या लेण्यांना पाले लेणी किंवा गांधारपाले लेणी म्हणतात किंवा महाड बौद्ध लेणी म्हणून हि म्हटली जातात हे एक नैसर्गिक बदंर असून जलवाहतुकीस सोयीस्कर अशी जागा होती टॉलमेंनी नुसार इसवी सन १५० च्या काळात पाले ला बाली पाटण म्हटले जायचे आणि पेरिप्लस च्या काळात इसवी सन २४७ च्या काळात पालैपट मई म्हटले जायचे वा तसे नाव असावे त्या नंतर पाले चा उल्लेख चौदावा नृपती अनंतदेव इसवी सन १०९४ याच्या ताम्रपट मध्ये बलीवपन किंवा पालीपट्टण असा उल्लेख आहे त्यांनतर पाले चा उल्लेख इसवी सन १७७४ ला फोर्बस च्या नोंदीत सापडतो त्याने आपल्या नोंद वहीत लिहून ठेवले आहे कि चढण्यास कठीण असलेले ठिकाण या ठिकाणी एलिफंटा व साष्टी सारखी विहार चैत्यगृह कोरलेली आहेत हि लेणी चौल व राजपुरी खाडीतील बंदरे व महाड वरध घाट तेर या प्राचीन मार्गावर आहेत इथे बहुमुल्य अशी ऐतिहासिक २८ ते ३० लेण्यांचा समूह आहे हि लेणी तीन स्थरावर आपल्याला पाहायला मिळतात दुरून पाहिल्यावर हि लेणी तीन मजली इमारती सारखी भासतात_
_गांधारपाले लेणी गांधारपाले गावाला लागून असलेल्या टेकडीवर आहेत. पायथ्यापासून साधारणपणे ५०-६० मीटर उंचीवर ही लेणी आहेत. लेणी समूहात एकूण २८ लेणी आहेत व त्यात ३ चैत्य आणि १९ विहार आहेत. पुरातत्व विभागाने लावलेल्या फलकाजवळ उतरल्यानंतर लगेच लेण्यांकडे जाणाऱ्या पायऱ्या आहेत. या पायऱ्या चढून गेल्यानंतर आपण लेण्यांपर्यत पोहोचतो. पायऱ्या चढण्यासाठी २०-२५ मिनीटे लागतात. ही लेणी पूर्वाभिमुखी आहेत. सकाळी सकाळी सूर्याची किरणे थेट लेण्यावर पडून एक सौदर्य देखावा आपल्याला पाहायला मिळतो
लेण्या कोरण्याचा कालावधी सातवाहन काळातील आहे या लेण्यांना दान देणारे कानभोज नावाचे शासन कर्ते असावेत असा त्या शिलालेखातून अर्थ घेता येतो कारण कुडा या ठिकाणी महाभोज यांचा उल्लेख येतो तर महाड इथे मात्र कानभोज असा उल्लेख आहे लेणी क्रमांक ८ इथे असणारा शिलालेख हा कानभोज याचा उल्लेख सापडतो त्याअर्थी इथे महाभोज राजवंश असावा असे म्हणणे वावगे ठरणार नाही. सातवाहन राजे यांच्या काळात हि पदे पाहायला मिळतात मुळात कोकण म्हणजे कोलिय लोकांची वस्ती असणारा भूभाग आहे समुद्र चे किनारे व सह्याद्रीचे कडे अश्या भूभागात इथे कोलिय गणाचे लोक राहत होते तसे काही संदर्भ आपणास सापडतात बौद्ध धम्माचा प्रचार आणि प्रसार व्हावा यासाठी केल्व राजांनी च धम्मदान दिलेलं नाही तर अगदी सामान्य लोकांनी हि भरभरून धम्मदान दिलेले आहे महाड हे प्राचीन शहर असून ते मुळात महाड इतिहासाची प्राचीन नोंद आपणास इसवी सन पूर्व २२५ मध्ये सापडते कोकण किनाऱ्यावर असणार हे सर्वात महत्वपूर्ण व प्राचीन बंदर होते आणि महत्वाचे म्हणजे इथे व्यापाराचे सर्वात महत्वाचे साधन होते इसवी सणाच्या तिसऱ्या शतकात इथे भोज वंशीय राजा विष्णूपालीत राज्य करीत असल्याचे पुरावे याच लेण्यात सापडतात हि लेणी याच काळात कोरली गेली असल्याचे म्हटले जाते तश्या पद्धतीचे शिलालेख उपलब्ध असल्याने ठोस म्हणता येते कि हि लेणी भोज वंशीय राजे यांच्या काळात बांधली गेली आहेत सातवाहन राजांच्या साम्राज्यात हि लेणी कोरली आहेत त्यांना भरभरून धम्म दान करण्याचे काम इथल्या राजांनी केले आहे. लेण्यावर व्यापारी लोकांनी हि धम्म दान दिल्याच्या नोंदी आपणास पाहायला मिळतात_
*_लेण्यांची सविस्तर माहिती_*
*लेणी क्रमांक १ :* एक सर्वात मोठे चैत्य विहार आहे. या लेण्याला एकूण सात कमानी आहेत. लेण्याला सहा खांबी ओसरी असून ओसरीच्या मागे भव्य दालन आहे. सहा खांबांपैकी फक्त एकच खांब पूर्णपणे कोरलेला आहे, बाकीचे अर्धवट कोरलेले आहेत असे दिसते . दालनात जाण्यासाठी तीन दरवाजे आहेत. आतमध्ये प्रकाश यावा म्हणून खिडक्यांची निर्मिती केलेली आहेत या लेण्यांची दीर्घिका १५.९० मी २.४० मी आहे दीर्घिके ला असणारे सहा स्तंभ आहेत एकूण ते स्तंभ पाहता ते नंतर कोरले गेले असावेत असे दिसते जवळपास सहाव्या शतकात त्यांचे काम केले असावे आतमध्ये विस्तीर्ण असे सभागृह आहे त्याची समोरील बाजू १७.१० मी व मागची बाजू १८.९० मीटर एवढी आहे लांबी १०.२० मी असून सरासरी यंची ३.१० मि आहे सभागृहाच्या चारी भिंती ना ओटा आहे शिवाय आतमध्ये एकूण आठ भिक्खू निवास कोरलेले आहेत मागच्या भिंती मध्ये जाण्यासाठी प्रवेशद्वार त्याच्या दोन्ही स दोन खिडक्या आहेत गाभाऱ्याची रचना ही कूड़ा मधील सहाव्या क्रमांकाच्या लेण्यासारखी आहे व् वाई च्या चैत्य गृहातील गर्भ गृहप्रमाणे आहेत आत मधे बुद्धचि मूर्ति कोरलेली आहे प्रथम तो जगा स्तुपासाठी ठेवलेली असावी कारन त्याचे काम आपणास तसे दिसते. समोर बुद्धाची प्रलंबपदासन मुद्रेतील बुद्धाची मूर्ती आहे सिंहासनावर बुद्ध त्यांच्या पायाजवळ धम्म चक्र हरणाची प्रतिमा आहे दोन्ही बाजूला आपल्याला चामर धारी पाहायला मिळतात वरच्या बाजूस दोन विद्याधर आहेत दोन मानवानी मुकुट तोळूणु धरला आहे तथागत बुद्धांचे शीर्ष छाती उदर तसे भोवताल च्या बुद्ध प्रतिमा झिजल्या आहेत बुद्धाच्या मागच्या बाजूंला स्तुपाची आकृती आहे शिवाय दोन्ही बाजूला वज्रपाणी आणि पद्मपाणी आहेत सध्या भग्न अवस्थेत आहेत कारण त्यांची बर्याच अंशी झीज झालेली आहेत या लेण्या महायान काळात बांधल्या असून त्यांनतर त्यावर मुर्त्या कोरल्यागेल्या आहेत कारण मुर्त्यांचा कालावधी पाहता त्या पाचव्या शतकात कोरल्या गेल्या असाव्यात असे म्हणता येईल लेण्यांच्या पुढे पाण्याचे टाके आहे जवळपास ६ मि लांब ५ मि रुंद व ३ मी उंच असे पाण्याचे टाके या ठिकाणी आपणास पाहायला मिळते हि सर्वात मोठे लेन आहे महाड मधील.
*लेणी क्रमांक २ :* हे लेणे अर्धवट सोडले गेले असे दिसते दीर्घिका आणि पाठीमागे एक खोली असे हे लेणे आहे या ठिकाणी खोली कोरताना कोणते हि कोरीव पद्धत पाहायला मिळत नाही स्तंभ हि तसेच आहेत एकूण च लेणी हि अर्धवट सोडलेली असावीत असे म्हणता येईल पण तिथे वास्तव्य असू शकते बौद्ध भिक्कुंचे
*लेणी क्रमांक ३ :* हे लेणे दीर्घिका आणि खोली असणारे लेन आहे हे लेणे साधारण ५.२० मी रुंद आणि २.६० मी लांब व २.१० मी उंच आहे तिच्या उजव्या भिंतीला लागून च एक ओटा आहे दिर्घिकेला समोर स्तंभ आहेत स्तंभाचा एकूण आकार हा चौरस कृती असून मध्य स्तंभ हा अष्टकोनी आहेत या ठिकाणी असणारी खोली हि प्रशस्त असून हे लेन एका उच्च दर्जाच्या भिक्षूंच्या निवासासाठी कोरलेला आहे या लेण्यातिल स्तंभ हे जुन्नर मधील व कान्हेरी मधील लेण्यात असणाऱ्या स्तंभ प्रमाणे च आहेत लेणी क्रमांक ३ मधून लेणी चार व पाच नंबर मध्ये जाण्यास वेळ मिळतो
*लेणी क्रमांक ४ :* हि लेणी एक खोली व संभागृह असून समोर दीर्घिका हि आहे मागच्या भिंतीला लागून च एक ओटा आहे दीर्घिकेच्यासमोर दोन स्तंभ आहेत. या लेण्यांच्या दीर्घिकेच्या उजव्या बाजूंला एक शिलालेख कोरलेला आहे या लेखाचा बहुतांश भाग हा नष्ट झालेला असून त्यातील काही शब्द वाचता येतात पहिल्या ओलोत मा या नस सा हि अक्षरे आहेत हा शिलेख इसवी सन २३० च्या नंतर च्या काळात असावा कारण या लेण्यात बाकीचे शिलालेख यांचा कालावधी पाहता एक च असावेत असे वाटते, या हि लेण्यात एक खिडकी आपणास पाहायला मिळते हि एक भिक्षु निवास असून बौद्ध भिख्खुंच्या राहण्यासाठी ची ठिकाण आहे
*लेणी क्रमांक. ५ :* या लेण्याची रचना मंडपासारखी आहे. ओसरीच्या आत दालन आहे. ओसरीला दोन स्तंभ आणि दोन अर्धस्तंभ आहेत. स्तंभ तळाशी चौकोनी आणि वरती अष्टकोनी, तर अर्धस्तंभ चौकोनी असून त्यांच्यावर वाळूच्या घडाळ्याच्या आकाराची नक्षी आहे. दालनाच्या आतील तिन्ही बाजूना बाक आहे.
*लेणी क्रमांक. ६ :* ४थ्या आणि ५व्या लेण्यांपेक्षा हे लेण खालच्या थरावर आहे. ह्या लेण्याचे खोदकाम अर्धवट सोडून देण्यात आलेले आहे. लेण्याजवळ दोन पाण्याची टाकी असून त्यापैकी फक्त एकच टाके व्यवस्थित कोरलेले आहे.
*लेणी क्रमांक. ७ :* हे लेण ६व्या लेण्याच्या पातळीत आहे. ओसरी आणि त्याच्या मागे खोली अशी या लेण्याची रचना आहे. खोलीत दगडी ओटा आणि ओसरीत दगडी बाक आहे. ओसरीचा दर्शनी भाग कोसळला आहे.
*लेणी क्रमांक . ८ :* गांधारपाले लेणीसमूहातील वैशिष्ट्यपूर्ण लेण. हे लेण म्हणजे एक चैत्यविहार आहे. या लेण्याच्या दर्शनी भागात दोन मोडके खांब आणि दोन अर्धस्तंभ आहेत. दोन्ही अर्धस्तंभ चौकोनी आकाराचे आहे. अर्धस्तंभावरती वाळूच्या घड्याळ्याच्या आकाराची नक्षी कोरलेली आहे. स्तंभ नष्ट झालेले असल्यामुळे ते कशे होते हे सांगता येत नाही. पण स्तंभांच्या शीर्षाजवळ असणारा घट आणि त्याच्यावर असणारे पायऱ्या-पायऱ्यानी वाढत जाणारे चौकोन अजूनही स्पष्ट दिसतात. लेण्याच्या अंतर्गत भागात डाव्या आणि उजव्या बाजूला दगडी बाक असलेल्या तीन-तीन खोल्या आहेत. पाठभिंतीत मध्यभागी स्तुपासाठी गाभारा असून गाभाऱ्याच्या दोन्ही बाजूना दगडी बाक असलेल्या लहान खोल्या आहेत. आता ह्या गाभाऱ्यात स्तूप नाही आहे. पण त्या स्तुपाची दगडी छत्रावली अजूनही छताशी आहे व त्याच्या बरोबर खाली स्तुपाचा गोलाकारही दिसतो.
*शिलालेख* _गाभाऱ्याच्या उजव्या भिंतीवर वाचनीय प्राकृत भाषेतील आणि ब्राह्मी लिपीत कोरलेला शिलालेख आहे. या शिलालेखात राजा, राजवंश आणि काळ यांचा अजिबात उल्लेख नाही आहे._
*_सिधं कुमारस काणभोअस व्हेणुपालितस_*
*_(ए)स लेण चेतिएघर ओवरका च अठ ८ विकमं नियु_*
*_तं ले(ण)स च उभतो पसेसु पोढियो बे २ लेणस_*
*_अलिगणके पथो च दतो एतस कुमारस देय_*
_या लेखात कुमार काणभोज( महाभोज ) वेण्हुपालित (विष्णुपालित) याने लेणे, चेतियघर (चैत्यगृह), आठ ओवारक (ओवऱ्या), लेण्याच्या दोन्ही बाजूस एक एक टाके व लेण्याचा मार्ग यांची दिलेली देणगी या लेखात नमूद केली आहे. इथे महाभोज विष्णूपालीत या राजाचा उल्लेख आहे व हा महाभोज आहे यावरून हे साधारण याचा कालखंड हा इसवी सन तिसरे शतक समजले जाते_
*लेणी क्रमांक. ९:* हे लेण ८व्या लेण्यापेक्षा वरच्या पातळीवर आहे. या लेण्यात असलेल्या खोलीत बैठकीसाठी दगडी बाक नाही आहे. पण दालनात उजव्या भिंतीत कमी उंचीचा बाक आहे. या दालनाचे वैशिष्ट्य म्हणजे दालनाला असलेला दरवाजा आणि दोन खिडक्या. ओसरीत उजव्या भिंतीत दगडी खोदीव बाक असून ओसरीला इतर लेण्यांप्रमाणेच खांब आणि अर्धस्तंभ आहेत.
*लेणी क्रमांक. १० :* हे लेण ९व्या लेण्याच्या शेजारीच असून या लेण्याची रचना ९व्या लेण्यासारखीच आहे. या लेण्याच्या दर्शनी भागाची भरपूर पडझड झालेली आहे. या लेण्याच्या पायऱ्या काळाच्या ओघात नष्ट झालेल्या आहेत. लेण्याचे खांब तळाशी चौकोनी आणि वरती अष्टकोनी आहेत. खांबांवरती वाळूच्या घड्याळासारखी नक्षी आहे. या लेण्याला खिडकी नसून दगडी बाकांच्यामागे कोरीव काम आहे.
*लेणी क्रमांक. ११ आणि १२ :* १०व्या लेण्याच्या पुढे ही दोन्ही लेणी एकाच पातळीवर आहेत. ओसरी आणि दालन अशी या दोन्ही लेण्यांची रचना आहे. दोन्ही लेण्यांच्या भिंतीमध्ये दगडी बाक आहेत. दोन्ही लेण्यांच्या दर्शनी भागात दोन स्तंभ आणि दोन अर्धस्तंभ आहेत. १२व्या लेण्याला ओसरीच्या बाहेर ओटा व ओट्याला डाव्या बाजूने पायऱ्या खोदलेल्या आहेत.
*लेणी क्रमांक. १३:* हे लेण थोडेसे खालच्या पातळीवर आहे. लेण्याला आयताकृती दरवाजा आणि दरवाज्याच्या दोन्ही बाजूला खिडक्या खोदलेल्या आहेत. लेण्याला दोन स्तंभ आणि दोन अर्धस्तंभ आहेत. स्तंभ तळाशी चौकोनी आणि वरती अष्टकोनी असून अर्धस्तंभ चौकोनी आहेत. अर्धस्तंभांवर वाळूच्या घड्याळासारखी नक्षी कोरलेली आहे. या लेण्याच्या दरवाज्यापुढे पायऱ्या आहेत. लेण्यासमोर चौकोनी आकाराचे टाके आहे.
*लेणी क्रमांक. १४:* हे लेण १३व्या लेण्याशेजारी असून याची रचना खोली आणि ओसरी अशी आहे.
*लेणी क्रमांक. १५ :* हे एक चैत्यगृह असून १४व्या लेण्यानंतर एक कोनाड्यात खोडले आहे. स्तूप पाठभिंतीत कोरलेला आहे. हा स्तूप तीन थरात असून स्तूपाच्या दंडाकृती गोलावर नक्षी, वरच्या अर्धगोलाकृती भागावर चौकोनी हर्मिका आणि त्याच्यावर छतापर्यंत जाणारा उलट्या पायऱ्यांचा ५ थरांचा पिरामिड आहे.
*लेणी क्रमांक. १६ :* ओसरी, दालन आणि खोली अशी या लेण्याची रचना असून दालनात तिन्ही भिंतीना ओटा खोदलेला आहे. डाव्या हाताच्या भिंतीला दरवाजा आहे. या दरवाज्यातून आत असलेल्या खोलीत प्रवेश करत येतो. दालनाला दरवाजा असून दरवाज्याच्या दोन्ही बाजूना खिडक्या आहेत. दालनाच्या पुढे स्तंभ आहेत, पण त्यांची अवस्था फार दयनीय झाली आहे. स्तंभांची रचना इतर लेण्यांप्रमाणे खालती चौकोनी आणि वर अष्टकोनी आहे. ओसरीच्या डाव्या हातास दगडी बाक नसलेली खोली आहे. ह्या खोलीत प्रांगणात असलेल्या दरवाज्यातून प्रवेश करता येतो.
*लेणी क्रमांक. १७ :* या लेण्याच्या खोदकाम अर्धवट सोडून दिलेले आहे. दालन आणि ओसरी अशी रचना आहे. या लेण्याचे खोदकाम अर्धवट का सोडून दिले याचे उत्तर मिळत नाही.
*लेणी क्रमांक १८ आणि १९:* या दोन्ही लेण्यातील ओसरी व दालनांचे खोदकाम पूर्ण झाले असले तरी खोल्यांचे खोदकाम अर्धवट आहे. १८ व्या लेण्याच्या दालनाला दरवाजा आणि दोन बाजूना एक-एक खिडक्या आहे. १९व्या लेण्याला अशी रचना नाही आहे. दोन्ही लेण्यांच्या ओसरीत बाक खोदलेले आहेत आणि खांबांवर वाळूच्या घड्याळाची नक्षी कोरली आहे.
*लेणी क्रमांक. २० :* ह्या लेण्याच्या खोदकामाला सुरवात करून खोदकाम लगेचच सोडून दिलेले दिसते.
*२१ ते २८ ही सर्व लेणी खालच्या पातळीवर कोरलेली आहेत.*
*लेणी क्रमांक. २१ :* हे एक चैत्यगृह असून ते समोरच्या बाजूने खुले आहे. या लेण्यात फक्त स्तुपासाठी मध्यवर्ती खोली आहे. खोलीच्या उजव्या भिंतीवर आसनस्थ बुद्धाची प्रतिमा आहे.
*लेणी क्रमांक. २२ :* ओसरी आणि खोली अशी या लेण्याची रचना आहे. ओसरी आणि खोली या दोन्ही ठिकाणी दगडी बाक खोदलेला आहे. या लेण्याचा दर्शनी भाग कोसळलेला आहे.
*लेणी क्रमांक. २३ :* ओसरी आणि त्याच्यामागे दालन अशी या लेण्याची रचना. दालनाला दरवाजा आणि दोन्ही बाजूंना एक-एक खिडक्या आहेत. दालनात दगडी बाक नाही आहे. ओसरीत दगडी बाक खोदलेला आहे आणि ओसरीला खांब आणि अर्धस्तंभ आहेत. येथील स्तंभ तळापासून छतापर्यंत अष्टकोनी आणि अर्धस्तंभ चौकोनी आहेत. लेन्याजवळ फुटलेले टाके आहे.
*लेणी क्रमांक. २४ :* या लेण्याला ओसरीच्या मागे दोन खोल्या आहेत. खोल्यांचे दरवाजे ओसरीत आहेत. ओसरीच्या डाव्या भिंतीत कोनाड्यात दगडी बाक कोरलेला आहे. दर्शनी भागात असलेल्या अष्टकोनी खांबांचे खालचे भाग तुटलेले आहेत.
*लेणी क्रमांक. २५ :* ओसरीमागे एकाच खोली असून खोलीचा दरवाजा तळापासून ते अगदी छतापर्यंत कोरलेला आहे. दरवाज्याच्या डाव्या बाजूला खिडकी आहे. या लेण्याच्या दर्शनी भागाची भरपूर पडझड झाली आहे.
*लेणी क्रमांक. २६ :* खोली, दालन आणि ओसरी अशी सर्वसाधारण रचना. खोलीत उजव्या बाजूच्या भिंतीत बाक कोरलेला आहे. ओसरीतसुद्धा बाक कोरलेला आहे.या लेण्याच्या स्तंभ आणि अर्धस्तंभाची पडझड झाली आहे.
*लेणी क्रमांक. २७ :* ओसरी, त्यामागे दालन आणि दालनाच्या मागे खोली अशी रचना या लेण्याची आहे. ओसरीला दर्शनी भागात दोन खांब आणि दोन अर्ध स्तंभ आहेत. खांब अष्टकोनी आणि अर्धस्तंभ चौकोनी आहेत. अर्धस्तंभांवर वाळूच्या घड्याळ्यासारखी नक्षी कोरली आहे. याला लोक व्यापाराचा चिन्ह म्हणून देखील म्हटले जाते ओसरीच्या उजव्या भिंतीत कोनाड्यात स्तूपाचे शिल्प उठावात कोरले आहे. स्तूप गोलाकृती असून त्याला हर्मिका आणि वेदिकासुद्धा आहे. वेदिकेवर स्तंभ आणि त्यावर दगडातच कोरलेली छत्रावली आहे. दालनाच्या मध्यभागी दरवाजा असून दरवाज्याच्या दोन्ही बाजूला एक-एक खिडक्या आहेत. दालनाच्या मागे असलेली खोली मध्यवर्ती नसून उजव्या बाजूला आहे. खोलीत दगडी बाक आहे. लेण्यात स्तुपाची कोरीव अशी शिल्प आहे
*शिलालेख* _लेण्याच्या प्रांगणातील उजव्या भिंतीवर हा शिलालेख कोरलेला आहे. या लेखाची लिपी ब्राह्मी आणि भाषा प्राकृत आहे. या लेखात राजा, राजवंश आणि काळ याचा उल्लेख नाही आहे. मात्र या लेखाच्या उजव्या बाजूचा भाग खराब झालेला असल्यामुळे लेख वाचताना अडचणी येतात_
*_सिधं गहपतिस सेठिस संघरखितस पुतस —– वादसिरिय_*
*_देयधमं लेनं चेतियकोठि पा —— छेतानि यानि_*
*_लेणस पेठा गोराव —- नं —- ति छितेहि करे तनो_*
*_चेतिआस गध —- अठ ८ भतकंमानिका अठ ८_*
*_कोठि पुर —- कारण कारणे च लेणस सवेणा क_*
_या लेखात व्यापारी संघरक्षित यांचा मुलगा वादीश्री याने चैत्यकोठी (चैत्यगृह) व लेण्याच्या खालच्या बाजूस असलेली शेती दान दिल्याचा उल्लेख आहे._
*लेणी क्रमांक . २८ :* ओसरी, दालन, खोली आणि खोलीचा आत असलेला साधा दगडी बाक अशी सर्वसाधारण रचना. दालनात उजव्या भिंतीत बाक कोरलेला आहे. दालनातील दरवाजा मोडलेला आहे, याच भिंतीवर चौकोनी खिडकी आहे. या लेण्याची अवस्था फार वाईट आहे.
लेण्यांच्या पायथ्याला एका स्तूपाचे अवशेष खाली पडलेले आपणास पाहायला मिळतात कदाचित हा स्तूप वरील कोणत्या तरी लेण्यामधील असावा तो कालांतराने खाली पडलेला आहे
_गांधारपाले लेण्यांच्या अगदी बाजूंला च छोटे कोरीव लेन आहे एक भिक्खू निवास असून तो सध्या दुर्लक्षित आहे या लेण्यात एक खोली दीर्घिका व स्तंभ अश्या पद्धतीचे बांधकाम आहे इथे असणारे स्तंभ हे कोरीव असून कोणते हि नक्षीकाम इथे सापडत नाही या लेण्या साहिल नगर या भागाच्या वरच्या डोंगरावर आहेत अगदी समोर च कोल बौद्ध लेण्या आहेत या लेण्यात असणारे खोली हे देखील कोरीव असून सध्या दीर्घिका व त्याचा भाग हा मातीने भरलेला आहे समोर छताचा भाग खाली पडल्याने लेण्या मातीने भरलेल्या आहेत पाण्याच्या प्रवाहासोबत येणारे माती त्या लेण्यात जमा झाल्याने ते भरलेले आहे जाण्यास योग्य रस्ता नसला तरी अगदी छोटी पायवाट इथवर येते_
*_लेण्यांची थोडक्यात माहिती आपण घेताना आपणास या लेण्यांचा इतिहास हि जाणून घेण्याचा प्रयत्न केलेला आहे_*
*_मंगल होवो! कल्याण होवो! भले होवो!_*
*_!! ओम मणी पद्मे हूँ !!_*
🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼
No comments:
Post a Comment