दान आणि धम्मदान

 💙 *दान आणि धम्मदान* 💙      

                        

*सब्बदानं धम्मदानं जिनाति*   

                      *सब्बं रसं धम्मरसो जिनाति*                           

                        *सब्बं रतिं धम्मरति जिनाति।*                          

               *तण्हक्खयो सब्बदुक्खं जिनाति।।*          

                      
      धम्मदान सर्व प्रकारच्या दानाला जिंकिते; धम्मरस सर्व प्रकारच्या रसांना जिंकिते; धम्मरती सर्व प्रकारच्या रतीस जिंकिते; आणि तृष्णेचा क्षय सर्व दुःखाना जिंकितो.  *सब्बदानं धम्मदानं जिनाति*  बुध्द असे म्हणतात सर्व दानात धम्माचे दान श्रेष्ट आहे, ते ज्ञान केवळ तथागत देत असतात.  धम्मदान:- धम्मदान म्हणजे तथागतांच्या मुखातून निघालेले शब्द जसेच्या तसे त्यात कोणताही बदल न करता लोकांच्या हितासाठी,कल्याणासाठी,मंगलासाठी आणि रक्षणांसाठी सांगणे म्हणजे धम्मदान होय. आपण सामान्य माणसे म्हणजे बुध्द तत्वज्ञानाला न जाणनारी माणसे, बुध्द वचनांची विडंबना करतो, आपण येवढ्या सहजतेने चुका करतो कि त्याचे आपणास  भान राहत नाही, आपण ऐखादा कार्यक्रम घेण्यासाठी पैशे जमा करतो, आणि अमुक अमुक व्यक्ती कडुन धम्मदान मिळाले, धम्माचे दान मिळाले असे म्हणतो, म्हणजे आपण पाप करतो, उदा: ऐखादा गायक गायिका बुध्दांचे, बाबासाहेंबाचे वर्णन करतो, तेव्हा ऐखादा सामान्य, दारु पिणारा, बेअक्कल असलेला माणुस त्यांना शंभर, पाचशे, हाजार, दहा हजार देतो, तेव्हा तेव्हा आपण सांगतो की ऐखाद्या व्यक्ती कडुन धम्मदान मिळाले, धम्माचे दान मिळाले असे म्हणतो, म्हणजे ही धम्माची विडंबना नव्हे का? हे पाप नव्हे का?  ऐखादा माणुस म्हणतो की धम्मदान दिले. बुध्द असे सांगतात की सर्वात श्रेष्ट दान धम्माचे दान आहे, म्हणजे आपण पाप करतो, ही धम्माची विडंबना आहे आणि हे महाचुक/ महापाप आहे. हे बुध्दवचन जाणुन न घेतल्यामुळे आपण त्यांची विडंबना करीत आहोत. आम्ही जाणुन का घेत नाही? आम्हाला ते वारंवार  सांगितल्याचा प्रयत्न केला असताही आपण जाणुन घेत नाही, कारण आम्हाला आमच्या शरीरावर संयम ठेवता आला नाही, वाणीवर संयम ठेवता आला नाही, मनावर संयम ठेवता आला नाही, या अम्हाला मध्ये जो माणुस स्वतःला पहात असेल, त्याला उजागर होत असेल अरे! हो" मी अनेक वेळा बुध्दाचा उपदेश ऐकला, अनेकदा भन्तेजी द्वारा बुध्दाचा  उपदेश ऐकला, तरीही मला तो का समजत नाही? तर, बुध्द सांगतात की *"किच्छं सध्दम्मसवणं किच्छो बुध्दांनउप्पादो "* सद् धम्माचे श्रवण करणे दुर्मिळ आहे, तर ते केवढे दुर्मिळ आहे, तर ते जेवढे कठीण बुध्दाचे उत्पन्न होणे. जेवढे कठीण, दुर्लभ, दुर्मिळबुध्दाचे उत्पन्न होणे. तेवढे कठीण, दुर्लभ, दुर्मिळ आहे सदधम्म देशना श्रवण करणे कठीण आहे. बुध्दाचे उत्पन्न होणे कठीण आहे, दुर्लभ आहे दुर्मिळ आहे कश्यावरुन तर स्वविस हजार वर्षात स्वविस हजार बुध्द निर्माण झाले असते, पण येवढ्या दिर्घ कालावधी मध्ये दुसरा कोणीही बुध्द झाला आहे असे कोणीही ऐकले नाही त्यामुळे ते कठीण आहे, हे सहज पणे सिध्द होते आणि ते कठीण आहे. सदधम्म श्रवण करणे म्हणजे केवळ कानाने धम्म ऐकणे नव्हे, शब्दरुपाने ऐकल्यानंतर त्यांला चित्तामध्ये स्थापन केले पाहीजे, त्या आपल्या चित्तामध्ये स्थापित केलेल्या, सदधम्म देशनेला सतत आणि  सतत चिंतनात आणले पाहीजे, क्षणोक्षणी स्मरण केले पाहीजे, तेवढ्याने धम्म समजत नाही तर त्या स्मरण केलेल्या सदधम्माचे क्षणो क्षणी तंतोतंत आचरण केले पाहीजे, अनुसरण केले पाहीजे, जेव्हा तो अनुसरण करेल तेव्हा त्यांच्या लक्षात येईल की मी तेव्हा हा बुध्दाचा उपदेश ऐकला होता, त्यांचे  मी अनुसरण करत आहे, त्यामुळे तो आनंदीत होईल, समाधानी होईल, प्रसन्न होईल, त्याचे कल्यांन होईल आणि तेव्हा त्याला वाटेल मी बुध्दाचा उपदेश म्हणजे धम्म खरोखरी ऐकला,  मग त्यास बुध्द म्हणतात, त्यांने सदधम्म श्रवण केला. यालाच धम्माचे दान म्हणतात.
 *दान :- दान म्हणजे दुसऱ्याच्या सुखासाठी, आनंदासाठी, समाधानासाठी आपल्याजवळ जे असेल ते निस्वार्थी भावनेने परतफेडीची अपेक्षा न करता उदार अंत:करणाने देणे म्हणजे दान होय.* अश्या प्रकारे दान आणि धम्म दानामध्ये  फरक असतो, अर्थिक दान , श्रम दान, शरीर दान .....असे सर्व दानाहुन धम्म दान हे सर्व श्रेष्ट आहे त्यामुळे कोणीही पावती बुक वर, विहारातील दान पात्रावर कधिही धम्मदान असे लिहु नये. 
जय भिम नमो बुध्दाय...        
   🖋 अनुप्रिया शेळकिकर( भारतीय बौध्द महासभा उपासक, बाविस प्रतिज्ञा अभियान मुख्य प्रचारक. )