☘️🌿☘️🌿☘️🌿☘️🌿☘️🌿☘️
*_प्रशांत मार्ग_*
☘️🌿☘️🌿☘️🌿☘️🌿☘️🌿☘️
_जेव्हा विपश्यी साधक गांभीर्याने साधनेस प्रारंभ करतो तेव्हा बहुधा त्यांना तप्त संवेदनांचा दाह सहन करावा लागतो. हा दाह, ही उष्णता हवामानाची नसते. कित्येकदा साधकाला असा अनुभव येतो की आपले शरीर पेटत्या भट्टीत होरपळत आहे, पोळून निघत आहे. साधकाने अशावेळी साधना थांबिवली, बहिर्मुख झाला किंवा दुसऱ्या एखाद्या कामास प्रवृत्त झाला तर हा सारा दाह नाहीसा होतो. साधना पुन्हा सुरू करताच तसाच ज्वालाग्राही अनुभव येतो. *समंजस, गंभीर साधक मात्र या दाहकतेकडे अनित्यबोधाच्या तटस्थ भावनेने पाहतो, जरा देखील प्रतिक्रिया व्यक्त करीत नाही, बघतो की हा दाह हळूहळू कमी होतो व यथावकाश पूर्णपणे शमतो. परिणामतः विलक्षण शीतलता अनुभवास येते. अशी आंतरिक शीतलता ही शरीराची सहजधर्मी शीतलता नसते किंवा ऋतूतील मोसमाचा गारठा नसतो. हा पूर्वसंचित मनोविकारांचा ताप आहे, जो तटस्थभावाने केलेल्या विपश्यना साधनेमुळे उफाळून येतो आणि तटस्थता टिकवून ठेवली तर मनाचा समतोल साधन्याच्या वृत्तीचा परिपाक म्हणून सहजभावाने या उद्रेकाचे निराकरण होते, उपशमन होते.* या कर्म संस्कारांचा ताप जितका कमी कमी होत जातो, क्षीण होत जातो तसतशी साधकाला सुखशांती अनुभवायला मिळते._
*_उप्पज्जित्वा निरुज्झन्ति तेसं वूपसमो सुखो ।_*
_जेव्हा संजूतदारपणाने साधक मानसिक समतोल राखून संवेदनांकडे तटस्थपणे पाहू लागतो तेव्हा तोच आंतरिक ताप त्याच्या मांगल्याला, कल्याणाला कारण होतो. पुर्वसंचित कर्म बीजांचा या आंतरतापाने नाश होतो आणि त्यांच्या अत्याधिक दुःखद भविष्यकालीन परिणामांपासून त्याची कायमची मुक्तता होते. *जेव्हा या आंतरतापाच्या समाप्तीनंतर शीतलता अनुभवास येते तेव्हा साधक सुखाची झोप घेतो.*_
_जो साधक सर्व प्रकारच्या कर्मकांडापासून आणि दार्शनिक तत्वज्ञानापासून अलिप्त राहतो आणि अधीर न होता अनन्य भावनेने विपश्यना साधनेचा अभ्यास करतो तो जर अजून खूपच गांभीर्याने आपल्या अंतर्मनांच्या गाभ्यात सुप्तावस्थेत दबुन राहिलेल्या, खोलवर रुजलेल्या संस्कारांतून बाहेर पडून त्यांचे उपशमन करून घेतो तेव्हा त्याला इंद्रियातील अवस्थेचा साक्षात्कार होऊन अलौकिक अनुभूतीचा प्रत्ययकारी अनुभव येतो. अनित्य धर्माच्या इंद्रियजगतांतून बाहेर पडून नित्यधर्मरूपी निर्वाण सत्याचा त्याला साक्षात्कार घडतो. *जेथे तृष्णा नष्ट होते - तृष्णारूपी ज्वलन समाप्त होते, ती निर्वाण अवस्था. अशा तण्हानं खयमज्झगा च्या अवस्थेत पोहोचलेल्या साधकालाच भगवान बुद्धांनी शितलीभूत किंवा शितीभूत या शब्दाने संबोधिले आहे.* अशा साधकाला भव बंधनापासून संपूर्ण मुक्ती मिळते. आपण एका साधिकेचे उदाहरण पाहू_
_लिच्छवी गणराज्यातील वैशाली नगरात राहणाऱ्या क्षत्रिय कुलोत्पन्न सद्गृहिणीची ही कथा. शुद्धधर्माची कल्याणकारी वाणी ऐकून मनांत वैराग्य उत्पन्न झाले. परंतु पतीच्या विरोधामुळे संसारात राहून पत्नी-धर्माचे पालन करीत रहावे लागले. एक दिवस स्वयंपाक करीत असतांना तिच्याकडून चुलीवर अतिशय गरम असलेल्या पातेल्यात फोडणीसाठी तेल न टाकताच चुकून नुसतीच भाजी टाकली गेली. भांड्याच्या तापलेल्या तळामुळे भाजी करपून जळून खाक झाली. गृह जीवनातील ही सामान्य घटना पण तिच्या जीवनातील प्रेरणादायक घटना ठरली. तिच्या मनात धर्म संवेग जागवणारी ठरली, *अनित्य आहेत, अनित्य आहेत, सारे संस्कार अनित्य आहेत.* त्या संस्कारात रुची घेतली नाही तर ते संस्कार या शुष्क भाजीप्रमाणे जळून नष्ट होणार. आता काम-भोग विलासाचे रसास्वादान तिला असह्य झाले. तीव्र वैराग्याची भावना जागृत झाली. यावेळेस पतीने तिला साथ दिली, तिला भगवान बुद्धांच्या आश्रमांत प्रसन्नतापूर्वक पोहोचविले. *महाप्रजापती गौतमीने तिला प्रवज्जा दिली. तिला विपश्यना शिकविली.* तिनेही मोठ्या पुरुषार्थाने साधना केली. कृत्यकृत्य झाली, वितराग झाली, अर्हन्त झाली. साधनेच्या कालावधीत काम-मोह-मद-मत्सर इत्यादी विकारवासनांचे जागलेले तांडव शांत झाले. आंतरिक मनःशांतीचा सुखद गारवा निर्माण झाला. पहिल्यांदा जी रात्र-रात्र बैचेन अवस्था होती, तगमग होती, ती नीवली, शांत झाली. भगवान बुद्धांनी तिचे पूर्वायुष्ये बघितले होते. आताची बदललेली तिची स्थिती बघून प्रसन्नतेने जे उत्स्फूर्त उदान वचन केले ते ही साध्वी वारंवार उल्हासाने पुनःपुन्हा गात असे :_
_*सुखं सुपाहि थेरिके, कत्वा चोळेन पारुता ।*_
*_उपसन्तो हि ते रागो, सुक्खडाकं व कुम्भियं ।।*_
*_हे एकांतप्रिय मठवासिनी । तू सुखाची शांत निद्रा घे. आपल्या हातांनी विणलेल्या वस्त्रांचा वापर करून परमशांतीचा आस्वाद घे. कारण तप्त कढईत पडलेल्या सुक्या शुष्क भाजीप्रमाणे तुझी सारी रागाची / लोभाची संस्कार बीजे भाजून निघाली आहेत. शांत झाली आहेत._*
_भगवान बुद्धांची ही कल्याणकारी हर्षेवाणी सर्व साधक साधिकांची दुःखापासून कायमची मुक्तता मिळवावी हाच आपल्या मांगल्याचा सर्वतोपरी कल्याणकारी व सर्वोत्तम उपाय आहे._
☘️🌿☘️🌿☘️🌿☘️🌿☘️🌿☘️
*_संदर्भ :- जागे पावन प्रेरणा_*
*_संकलन : महेश कांबळे_*
*_२६/११/२०२१*_
https://mikamblemahesh.blogspot.com/?m=1
☘️🌿☘️🌿☘️🌿☘️🌿☘️🌿☘️
No comments:
Post a Comment