अंधश्रद्धा: प्रश्नचिन्ह आणि पूर्णविराम - प्रश्न ६६

 *_प्रश्न ६६ - युरी गिलर या तरुणाने अंतर्ज्ञानाने वस्तू पाहणे, नेत्रशक्तीने वस्तू वाकवणे याबाबतचे अत्यंत शास्त्रशुद्ध यशस्वी प्रयोग केले आहेत. त्यावर व्हायकिंग प्रेसने जॉन टेलरसारख्या शास्त्रज्ञाचे ‘सुपर माइंड्स’ हे पुस्तकही प्रसिद्ध केले. माणसाचे मन हे जड वस्तूंवर प्रभाव पाडू शकते (Psychokinesis) हे युरी गिलरने सिद्ध केले असता ते कसे काय नाकारता येईल?_* 

 *उत्तर*  👉  युरी गिलरने काही काळ वैज्ञानिक विश्वात खळबळ माजवून दिली होती. ब्रिटनच्या दूरदर्शनवर २३ नोव्हेंबर १९७३ रोजी त्याचा कार्यक्रम दाखवण्यात आला. त्यामध्ये त्याने टिचक्या मारून चमचा मोडला, नुसत्या एकाग्र नेत्रशक्तीने चमचा मोडून दाखवला. दुसऱ्या शक्तीने खोलीत काढलेले चित्र फक्त अंतराळात नजर रोखून काढून दाखवले. बंद पडलेली घड्याळे हातात घेऊन आपल्या नजरेने चालू केली. युरी गिलरच्या या शक्तीचा प्रचंड गाजावाजा झाला. लंडनच्या किंग्ज कॉलेजातील जॉन टेलर हा ख्यातनाम प्रोफेसर पुढे आला. त्याने आपल्या प्रयोगशाळेत दूरदर्शनवरचे प्रयोग युरी गिलरला करावयास लावले. दोन्ही बाजूंनी बूच लावून वर सील केलेल्या प्लॅस्टिकच्या बंद नळीतील धातूची पट्टी आपल्या नेत्रशक्तीने युरीने वाकवून दाखवली. प्राचार्यांनी स्वतःच्या खोलीत बसून काढलेले चित्र युरीने सर्वांसमोर काढून दाखवले. आणखीही काही प्रयोग केले आणि त्या सगळ्यांवर आधारित ‘सुपर माइंड्स’ हे प्रसिध्द केले.

         आपल्याकडे नव्हे, तर सर्वच जगात असे आढळते की असे प्रकार व त्यांच्यावरील तथाकथित शास्त्रीय पुस्तके यांना अमाप प्रसिद्धी मिळते. परंतु या प्रकरणांचा दंभस्फोट करून सत्य पुराव्यानिशी पुढे मांडणारी संशोधने व पुस्तके यांचा फारसा गाजावाजा होत नाही. 

         *उदाहरणार्थ- बर्म्युडा ट्रँगल या नावाने प्रसिद्ध असलेल्या फ्लोरिडा, पोर्टो रिको व बर्म्युडा या स्थानांना जोडणाऱ्या त्रिकोणी स्थानाला अशीच भरपूर कुप्रसिद्धी मिळाली. अतिनैसार्गिक शक्तींच्या अस्तित्वाचा ढळढळीत पुरावा म्हणून त्या त्रिकोणातील घटनांकडे बोट दाखवण्यात आले. ऑरीझोना विद्यापीठातले लॉरेन्स कुश या ग्रंथपालांनी याबाबत पूर्ण संशोधन करून बर्म्युडा त्रिकोणात घडणाऱ्या सर्व प्रमुख घटनांचे स्पष्टीकरण दिले व अतिनैसार्गिक शक्तीचे अस्तित्व त्यासाठी मानणे अजिबात गरजेचे नाही, हे सप्रमाण दाखवले. मात्र तरीही आजपर्यंत बर्म्युडा त्रिकोणाचा गाजावाजा चालूच रहिला. कारण हे पुस्तक लोकांच्या पर्यंत मोठ्या प्रमाणात पोचलेच नाही.*

         माणसाचे मन जड वस्तूवर प्रभाव पडू शकते, हे काटेकोर चाचण्यांत सिद्ध करणे युरी गिलरला शक्य झाले नाही आणि ज्यावेळी त्याने ते सिद्ध केले तेव्हा ती चाचणी काटेकोर नव्हती, हे नीट माहित करून घ्यावयास हवे. 

         स्टँड फोर्ड रिसर्च इन्स्टिट्यूट मधल्या काटेकोर चाचणीत चमचा टिचकी मारून युरी गिलरने वाकवला. परंतु टिचकीतून बाहेर पडणारा जोर हा वस्तू वाकवण्यास जेवढा लागतो तेवढाच होता. त्यामुळे हा जोर फक्त आघातातून निर्माण झाला, की युरीच्या दैवी शक्तीने त्यात भर पडली, हे ठरवता आले नाही. यासाठी नुसत्या नजरेने चमचा वाकवण्याचा टी.व्ही.वरील प्रयोग युरीला करण्यास सांगण्यात आले. तो युरीने केला असता तर कुस्ती त्याच्या बाजूने निकाली निघाली असती, पण काही अध्यात्मिक कारणांसाठी युरीने ते करण्यास नकार दिला. 

          *प्रोफेसर टेलरच्या प्रयोगशाळेत जाऊनच युरीच्या अलौकिक सामर्थ्याचे बिंग जादूगार रँडी या अमेरिकेतल्या सुप्रसिद्ध जादूगाराने फोडले. युरीने केलेले सगळे प्रयोग वेगवेगळ्या प्रकारे करून दाखवून आपण ‘सवाई’ असल्याचे रँडीने सिद्ध केले.*

टेलरच्या प्रयोगशाळेत ज्या बंद प्लॅस्टिकच्या नळीतील धातूचा तुकडा नेत्रशक्तीने युरी गिलरने वाकवला होता, ती नळी व तो तुकडा रँडीने बघितला. रँडीच्या लक्षात आले, की ही साधी हातचलाखी आहे. स्क्रू घालून वर सील लावलेले, नळीला बसवलेले रबरी बूच प्रत्यक्षात खालीवर होऊ शकते. जादूगार रँडीने हातचलाखीने युरीने वाकवलेली अल्युमिनियमची पट्टी बदलून त्यात ‘रँडीने वाकवलेली’ (Bent by Randey) असे कोरलेली पट्टी आत सरकवली. त्याचा टेलरसह फोटो घेतला. आपल्या व युरीच्या सर्व प्रयोगांचे पृथक्करण करणारे ‘द मॅजिक ऑफ युरी गिलर’ (The Magic of Uri Geler) हे जादूगार जेम्स रँडीचे पुस्तक बॅलेटाईन बुक्सने प्रसिद्ध केले. त्यातील एक वाक्य फार मार्मिक आहे. सोळा वर्षांची एखादी मुलगी आपल्या मिस्कील नजरेने एखाद्या मध्यमवयीन माणसाला क्षणार्धात मामा बनवू शकते. हे आपणा सर्वांना माहित आहे. पण बनेल डोक्याच्या सोळा वर्षांच्या एका मुलाने हे सारे करावे हे आपल्याला कसेसेच वाटते. 

जेम्स रँडीचे पुस्तक गाजले आणि युरी गिलरच्या अतींद्रिय शक्तीचा फुगा फुटला आणि मग जड वस्तूंवर माणसाचे मन प्रभाव पाडते, याचा दावाही संपुष्टात आला.

 *-डॉ. नरेंद्र दाभोलकर व प्रा. प. रा. आर्डे यांनी लिहिलेल्या 'अंधश्रद्धा: प्रश्नचिन्ह आणि पूर्णविराम' या पुस्तकातून साभार*

https://mikamblemahesh.blogspot.com/