अंधश्रद्धा: प्रश्नचिन्ह आणि पूर्णविराम - प्रश्न २

 

*प्रश्न_२- ज्ञानेश्वरांनी रेड्याच्या तोंडून वेद वदविले, भिंत चालविली. असे अनेक संतांनी चमत्कार केले. हे सारे खोटे कसे मानता येईल?*

 

*उत्तर 👉* संतांनीसमाजालासमतेचीवमाणुसकीचीशिकवणदिली, याबद्दल कोणाचेही दुमत असण्याचे कारण नाही. पण संतांनी चमत्कार केले हे मात्र खरे नाही. तुकारामांनी आपल्या अभंगातून चमत्कार करणाऱ्या भोंदूंवर प्रखर हल्ला केला आहे. नवसे सायासे पुत्र होती| तरी का करणे लागे पती? असे विचारणारे तुकाराम स्वतः चमत्कार करतील अगर चमत्कारावर विश्वास ठेवतील हे अशक्य वाटते. ज्ञानेश्वरीत देखील चमत्कारांचा कोठेही उल्लेख नाही. तुकारामांची पोथी इंद्रायणीत बुडवली असताना कोरडी राहिली, ज्ञानेश्वरांनी भिंत चालविली, दामाजीपंतांसाठी विठ्ठल महार झाला इत्यादी चमत्कार कथा म्हणजे कीर्तनकारांनी या संतांवर केलेला अन्याय होय.

स्वातंत्र्यवीर सावरकरांच्या ‘विज्ञान आणि समाज’ (संपादक- प्र. न. जोशी) या पुस्तकातील खालील वर्णन या संदर्भात लक्षात घेण्यासारखे आहे.

साधारणतः १३०० ते १६०० या काळात महाराष्ट्रात संत होऊन गेले. याच काळात अल्लाउद्दिन खिलजीने महाराष्ट्रात थैमान घातले होते. १३१० पर्यंत तो रामेश्वरला जाऊन पोचला. ज्ञानेश्वर याच काळात होऊन गेले. ज्ञानेश्वरांनी भिंत चालविली, मग सजीव माणसे आपल्या मंत्रबळे चालवून त्यांनी अल्लाउद्दिनला विंध्याच्या पलीकडे थोपवून का धरला नाही? अगर मंत्रबळे विंध्य पर्वतच खिलजीच्या सैन्यापुढे आडवा करून त्याची वाट का रोखली नाही? ज्ञानेश्वर रेड्याच्या तोंडून वेद बोलवू शकले. मग खिलजी देवगिरीवर हल्ला करायला येतोय हे रामदेवरायाला ज्ञानेश्वर मंत्रबळे आगाऊ का सांगू शकले नाहीत?

अलीकडच्या काळात होऊन गेलेले संत गाडगे महाराज यांनी कसलाही चमत्कार केला नाही अगर त्यांनी चमत्काराचे समर्थन केलेले नाही.

गाडगेमहाराजांचा अंत्यविधी हजारो लोकांच्या साक्षीने झाला. त्याचे सर्व पुरावे उपलब्ध आहेत. तरीही गाडगेमहाराज हे तुकारामाचे अवतार होते व ते सदेह वैकुंठाला गेले, अशी चरित्रे तीही उच्चविद्याविभूषित व्यक्तींनी लिहिलेली आज विकली जात आहेत. ज्ञानेश्वरांचे पहिले चरित्र तर त्यांच्या मृत्यूनंतर जवळपास अडीचशे वर्षांनी लिहिले गेले. अशा वेळी त्यामध्ये काही चमत्कार घुसवले जाणे सहज शक्य झाले.

 

*डॉ. नरेंद्र दाभोलकर व प्रा. प. रा. आर्डे*

*यांनी लिहिलेल्या 'अंधश्रद्धा: प्रश्नचिन्ह आणि पूर्णविराम' या पुस्तकातून साभार*

https://mikamblemahesh.blogspot.com/