➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
*_नावाची फारशी किंमत नाही_*
*_(नामसिद्धी जातककथा)_*
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
_एके काळी बोधिसत्त्व तक्षशिला नगरीत प्रसिद्ध आचार्य होऊन पाचशे शिष्यांना शिकवीत असे. त्यातील एकाचे नाव *पापक* असे होते. "कायरे पाप्या, इकडे ये रे पाप्या" असे लोक त्याला म्हणत असत. त्यामुळे कंटाळून जाऊन तो आपल्या गुरूला / बोधिसत्त्वाला म्हणाला, "गुरुजी, मला माझे नाव अमंगल वाटते. दुसरे एखादे चांगलेसे नाव मला द्या."_
_बोधिसत्त्व म्हणाला, "येथल्या येथेच चांगले नाव घेण्यापेक्षा देशपर्यटन करून एखादे चांगले नाव पाहून ये, आणि मला सांग, म्हणजे आम्ही सर्वजण तुला त्याच नावांर हाक मारीत जाऊ."_
_दुसऱ्या दिवशी पापकाने दुसऱ्या गावी जाण्यासाठी शिदोरी बांधून सकाळीच दुसऱ्या गावाचा रस्ता धरला. वाटेत ज्याच्या त्याच्या नावाचा अर्थ पाहात तो जाऊ लागला. वाटेत एका शहराजवळ आला असता काही लोक प्रेत घेऊन स्मशाणयात्रेला चालले होते. तेव्हा पापक म्हणाला, "कायहो इतकी मंडळी कोठे चालली?"_
_ते लोक म्हणाले, "जीवक नावाचा आमचा एक मित्र मरण पावला त्याच्या अंत्यविधीला आम्ही जात आहो." "पण काय हो! जीवक मरतो हे कसे?"_
_"जीवक असो वा अजीवक असो, मनुष्य म्हटला की तो मरणारच, मरण कोणालाच चुकले नाही. व्यवहारापूरताच काय तो नावाचा उपयोग. तू अगदीच खुळा दिसतोस!" असे त्यांनी उत्तर दिले._
_बिचारा पापक चांगल्या नावाचा हा विपर्यास पाहून आश्चर्यचकित झाला. तो तसाच पुढे जातो तो एका दासीला वेळेवर काम करीत नाही, म्हणून तिचा मालक रस्त्यावर चाबकाने मारत होता. तो त्याला म्हणाला, "या बाईचे नाव काय व हिला तुम्ही का मारता?"_
_तो म्हणाला, "हिचे नाव धनपाली आणि ही वेळेवर काम करीत नसल्याने मी हिला मारत आहे."_
_"अहो पण धनपालिवर दुसऱ्याचे काम करण्याचा प्रसंग का यावा?"_
_"अहो काय मूर्खांसारखे प्रश्न विचारता? ही जन्माचीच दासी आहे. धनपाली असे नाव ठेविले म्हणून काय झाले? धनपाली असू द्या किंवा अधनपाली असू द्या. गरिबी यायची असेल तर आल्यावाचून राहात नाही. नावाने कोणताच कार्यभाग व्हावयाचा नाही, ते केवळ व्यवहारापूरते आहे ही गोष्ट तुम्हाला माहीत नसावी, हे मोठे आश्चर्य आहे."_
_बिचारा पापक चांगल्या नावाच्या मंगलत्वाविषयी जवळ जवळ निराश होऊन तसाच पुढे चालला. शहराच्या बाहेर गेल्यावर काही अंतरावर इकडे तिकडे फिरणारा एक माणूस त्याला दिसून आला. पापकाने त्याला हिकडे फिरण्याविषयी विचारपूस केलीआणि तसेच त्याचे नाव विचारले, तेव्हा तो म्हणाला, "माझे नाव पंथक (वाटाड्या), मी वाट चुकल्यामुळे इकडे तिकडे फिरत आहे. मला अजून माझा मार्ग सापडला नाही."_
_"पण पंथक वाट चुकतो हर कसे?"_
_"अहो हे फक्त माझे नाव आहे. वाट चुकण्याचा आणि याचा काहीच संबंध नाही. तुम्ही नांवावर भरवसा ठेवणारे वेडगळ दिसता!"_
_पापक चांगल्या नावाच्या गुणांविषयी पूर्ण निराश झाला व आपले नाव बदलण्याचा बेत त्याने रद्द केला. तेथून आपल्या गुरुजवळ जाऊन घडलेले सर्व वर्तमान त्याने सांगितले. त्याच्या मित्रांनी पापकाने कोणते नाव शोधून आणले असा बोधिसत्त्वाला प्रश्न केला. तेव्हा तो त्याला म्हणाला, "जीवक मरतो, धनपालिला दारिद्र येते व पंथक वाट चुकतो, हे पाहून आपला पापक चांगल्या नांवाचा थांग लागल्यावाचूनच परत आला." पापकाने तेच नाव कायम ठेवले हे निराळे सांगावयास नको._
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
*संदर्भ : - जातक कथा संग्रह*
*संकलन :- महेश कांबळे*
*२१/११/२०२०*
https://mikamblemahesh.blogspot.com/?m=1
No comments:
Post a Comment