मैत्री भावना

 🌼🌿☘️🌷🌼🌿☘️🌷🌼🌿☘️

                         *_मैत्री भावना_*

                 _*"मिलनाचा आनंद आहे, पण वियोगाचे दुःख नाही, अशा भावनेला मैत्री - भावना" म्हटले आहे. सर्व प्राण्यांवर प्रेम करणे म्हणजे सर्वांशी मैत्री करणे होय. परंतु मनुष्याला "प्रेमाचा बाण" तेव्हाच विदीर्ण करतो, जेव्हा तो एखाद्या विशिष्ट व्यक्तीवर आपले मन केंद्रित करतो व त्यामुळे त्याला वियोगाचे दुःख होते. म्हणून भगवान बुद्धांनी प्रेमाला दुःखाचे मूळ म्हटले आहे आणि सर्व प्राणीमात्रांशी "मैत्री" करण्याचा आदेश दिला आहे , जेणेकरुन वियोगाचे दुःख होऊ नये.*_

                _*चित्ताला विमुक्त करणाऱ्या मैत्री भावनेनुसार आचरण करीत असता तिचे चिंतन करीत राहिल्याने, तिचा सतत अभ्यास करीत राहिल्याने, आपल्या मनात तिचा विस्तार होऊ दिल्याने, तिलाच मुख्य आधार मानल्याने, तिचे अनुष्ठान केल्याने, तिला योग्यरितीने आत्मसात केल्याने आणि तिच्या भावनेत पूर्णतः रममाण झाल्याने खालील फायदे होतात*_

*१)* मैत्री - भावना ही चित्ताला विमुक्त करणारी असून मैत्री भावनेच्या अनुकूल आचरण करणारा सुखाने झोपतो.

*२)* सुखाने झोपून उठतो

*३)* उत्साहपूर्वक जाग येते

*४)* त्याला वाईट स्वप्ने पडत नाही

*५)* तो सर्व लोकांना आवडतो

*६)* मनुष्यांशिवाय इतरांनाही प्रिय असतो

*७)* देवता (सज्जन माणसे) त्यांची रक्षा करतात

*८)* लवकरच त्याची समाधी लागते

*९)* तो सर्वांगाने प्रसन्न राहतो

*१०)* भयभीत न होता तो मृत्यूला सामोरा जातो

*११)* तो अर्हंतपदापर्यंत जरी पोहोचू शकला नाही, तरी ब्रह्मलोकात (चित्ताची सदोदित आनंदी अवस्था) तो अवश्य जन्म ग्रहण करतो.

              *_मैत्री सर्वांशी केली पाहिजे, परंतु "करुणा" त्यांच्यावर केली पाहिजे जे आपल्यापेक्षा अधिक दुःखी आहेत. "मुदिता" त्यांच्याविषयी जे आपल्यापेक्षा अधिक सुखी आहेत आणि "उपेक्षा" तर केवळ त्यांचीच करावयाची असते जे विनाकारण चांगल्या गोष्टींचा विरोध करतात._*

              *_अपराध्याचा अपराध सिद्ध झाल्यावर त्याला शासनाद्वारे दंड दिलाच जातो. अशा दंडनीतीचे भगवंतांनी समर्थन केले आहे. भगवंतांनी दंडनीतीचा कोठेच विरोध केला नाही. अपराध्याला त्याच्या अपराधाबद्दल शिक्षा मिळत असते. त्याला जबाबदार त्याचा अपराधच असतो, न्यायाधीश नसतो, असे भगवंतांचे म्हणणे होते. परंतु काही परिस्तितीमध्ये भगवंतांनी क्षमानीतीचे दंडनितीपेक्षाही अधिक समर्थन केले आहे व तिला अधिक लाभदायक म्हटले आहे. उदाहरण म्हणून डाकू अंगुलीमाची कथा. त्यांनी अंगुलिमालास क्षमा केली होती._*

*संदर्भ :*

*१)* बौद्धधर्म - एक बुद्धिवादी अध्ययन

*२)* मिलिंद प्रश्न

*३)* बौद्धधम्म जिज्ञासा

*संकलन : महेश कांबळे*

*०५/१०/२०२०*

🌼☘️🌿🌷🌼☘️🌿🌷🌼☘️🌿