🌹 *बुद्ध धम्मातील विशिष्ट भिक्खु-भिक्षुनी-उपासक-उपासिका* 🌹
           
                 

                    *_अनागारिक धम्मपाल_*

          *अनागारिक म्हणजे ज्यांनी आपले घर (आगार) सोडून दिले, म्हणजे चिवर धारण न करता, ब्रह्मचर्य व्रत राखून आयुष्यभर ते भटकंती करीत धम्मसेवा करीत राहिले. अनागारिक धम्मपालांचे आणखी एक नाव देवमित्र धम्मपाल असेही होते.* १७ सप्टेंबर १८६४ मध्ये श्रीलंकेत जन्मलेले *डेविड कोरोलीस हेववितरने*, इंग्रजांचे राज्य होते तरी त्यांच्या मातापित्यांची बुद्ध धम्मावर अत्यंत श्रद्धा होती. १४ वर्षांचा असतांनाच डेव्हिडने घर सोडले व भटकंती करीत अध्ययन केले.
           *१८८४ मध्ये थिऑसॉफिकल  सोसायटीचे सदस्य झाले. जानेवारी १८९१ मध्ये सारनाथ व बौद्धगयेस भेट देऊन बौद्ध वास्तूंचे जीर्णोवस्थेतून पुनर्निर्माण केले. मे १८९१ मध्ये "महाबोधी सोसायटी" ची कलकत्त्याला स्थापना केली. मे १८९२ मध्ये "दि महाबोधी" हे बौद्धजनांचे पत्रक आणि सारनाथ वरून "धर्मदूत" सुरू केले. या सर्व कामासाठी "मेरी फॉस्टर" यांनी खूपच मदत केली. १० सप्टेंबर १८९३ ला शिकागो येथे भरलेल्या आंतरराष्ट्रीय धर्मसभेत बौद्ध धम्माचे  प्रतिनिधित्व केले. विदेशी बौद्धांचे लक्ष भारताकडे वेधून घेतले.*

        *बौद्ध धम्म आणि पालि भाषेच्या प्रसारासाठी ते अहोरात्र झटले.* वयाच्या ६९व्या वर्षी, २९ एप्रिल १९३४ साली अनागारिक धम्मपालांचे परिनिर्वाण झाले. महाबोधी महाविहार इतर धर्मियांच्या ताब्यातून मुक्त करण्याचे त्यांचे स्वप्न मात्र अपूर्ण राहिले. १८९२ साली, महाबोधी महाविहारासाठी दाखल केलेल्या पहिल्या कोर्ट केसचा आजही  निकाल लागलेला नाही. *इतर पंथांची प्रार्थना स्थळे त्या त्या लोकांच्या संपूर्ण ताब्यात आहेत...पण महाबोधी महाविहार आजही बौद्धांच्या ताब्यात नाही ही शोकांतिका आहे.*

*_बौद्ध धम्माची पुनर्रचना करण्यास प्रथम प्रयास त्यांनीच केला, त्यामुळे बौद्ध धम्माला भारतात पुनर्जीवित करावयास प्रथम प्रयत्न करण्याचे श्रेय अनागारिक धम्मपाल यांच्याकडे जाते._*


*संकलन -*  *महेश कांबळे*