*धम्म वंदना व विपश्यना*

"उत्तमंगेन वंदे ह, धम्मच तिविध वरं"

"धम्मो यो खलीतो दोसो, धम्मो खमतू तं ममं".

धम्म वंदनेतील हे एक कडवे आहे. याचा मराठी अर्थ होतो, तीन प्रकारच्या उत्तम धम्माला मी नतमस्तक होऊन वंदन करतो. माझ्या कडून काही अकुशल कार्य झाले असेल तर धम्माने मला क्षमा करावी.

बुद्धाने दिलेले उपदेश म्हणजे धम्म. *धम्मची तिविधं वरं म्हणजे तीन प्रकारचा धम्म आहे.*

१)परीयत्त्त्ती

२) पटिपत्त्ती

३) पटिवेदण

१) परीयत्ती म्हणजे सिद्धांत, अभ्यास धम्म साहित्याचा अभ्यास.

 

२) पटिपत्ती म्हणजे प्रॅक्टिकल, विपश्यना ध्यान, धम्म आचरण, संस्कार ई. 

३) पटिवेद्न म्हणजे अनुभूती, संवेदना जाणने व धम्म अनुभूती ई.

 

         धम्म हा पोपटपंछी नाही तर तो अनुभूतीद्वारे समजून घ्यावा लागतो. भगवान बुद्धाने धम्म सांगितला त्याचे प्रॅक्टिकल सतीपत्ठान सूत्तात सांगितले त्यातून अनुभव घ्यायचा मार्ग सांगितला. म्हणूनच "उत्तमंगेन वंदेह धम्मच तिविध वरं" धम्म वंदनेत म्हटले आहे. 

           निर्वाण प्राप्त करणे म्हणजे निर्मळ मनाची अवस्था प्राप्त करणे. त्यासाठी एकमेव मार्ग बुद्धाने सांगितला तो म्हणजे सतीपत्ठान. स्मृतीची प्रतिष्ठापणा करणे म्हणजे विपश्यना. हे ध्यान वैदीक पद्धतीचे नसून बुद्धांच्या उपदेशाचे आहे. ध्यान या शब्दामुळे गैरसमज होवू देवू नये.भगवान बुध्द हे महान मनोवैज्ञानिक आणि संशोधक होते. ते जगातील पाहिले आणि सर्वश्रेष्ठ तत्व वेत्ते आहेत.