लकुण्डकभद्दियसुत्तं

🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼

*_लकुण्डकभद्दियसुत्तं_*    

https://mikamblemahesh.blogspot.com/2025/06/blog-post_59.html

🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼

         _ही कथा आर्य लकुण्डकभद्दिय नावाच्या भिक्खूविषयी आहे. ते शरीराने लहान, कुरूप आणि दुर्बळ होते. त्यांच्या दिसण्यामुळे इतर भिक्खू त्यांच्याकडे सहज दुर्लक्ष करायचे किंवा त्यांना महत्त्व द्यायचे नाही._

📌 _*भगवान बुद्धांचा दृष्टिकोन:*_

            _भगवान बुद्ध मात्र थेट त्यांनी त्यातील अंतर्गत शक्ती आणि आध्यात्मिक उंची ओळखली. ते भिक्खूंना सांगतात की – *एखाद्याच्या शरीरिक रूपावरून त्याची खरी क्षमता, साधना किंवा बौद्धिक पातळी ठरवता येत नाही.* लकुण्डकभद्दिय अत्यंत महान साधक आहेत, त्यांनी उच्चतम ध्यान स्थिती (समापत्ती) अनुभवली आहे. त्यांनी निर्वाणाचा अनुभव घेतलेला आहे. त्यामुळे ते खरे महान आहेत._

*_“हंसा कोञ्चा मयूरा च, हत्थयो पसदा मिगा।_*

*_सब्बे सीहस्स भायन्ति, नत्थि कायस्मिं तुल्यता॥_*

*_“एवमेव मनुस्सेसु, दहरो चेपि पञ्ञवा।_*

*_सो हि तत्थ महा होति, नेव बालो सरीरवा”ति॥_*

🪷 गाथेचा मराठी अनुवाद:

*_"हंस, कोकिळ, मोर, हत्ती, घोडे आणि हरिण — हे सर्व सिह (सिंह) समोर भीतीने थरथरतात, कारण त्यांच्या शरीराची तुलना सिंहाशी होऊ शकत नाही."_*

*_"तसंच, मनुष्यांमध्ये जर कोणी बुद्धिमान असेल, जरी तो वयाने लहान असला तरीही, तो खरोखर महान ठरतो. केवळ शरीराने मोठा असून उपयोग नाही, जर तो मूर्ख असेल."_*

_गाथेतून उदाहरण दिले आहे की जसे सगळे प्राणी सिंहापुढे भीतीने मागे हटतात कारण सिंह श्रेष्ठ आहे — त्याचप्रमाणे मनुष्यसमुहात देखील कोणी वयाने लहान असला तरी बुद्धिमान असेल, तर तो खरा महान आहे. फक्त शरीराने मोठा असून उपयोग नाही, जर मनाने तो मूर्ख असेल._

*तात्पर्य आणि स्पष्टीकरण:*

१. *बाह्य स्वरूपाची मूल्ये नसतात:*  

          _भद्दिय भिक्षू बाह्यतः कुरूप आणि दुर्बळ दिसत असला, तरी त्याच्या आंतरिक गुणांमुळे (ज्ञान, सिद्धी) तो महान होता. हे सांगून बुद्ध म्हणतात— *माणसाची खरी महत्ता त्याच्या शरीराने नसून, त्याच्या ज्ञान, चारित्र्य आणि आध्यात्मिक साधनेने ठरते.*_

२. *प्राण्यांमधील निसर्गदत्त श्रेष्ठत्व:*  

   _गाथेत हंस, मोर, हत्ती इ. प्राणी सिंहाला घाबरतात, पण सिंह शारीरिकदृष्ट्या सर्वात मोठा नसतो. तसेच, माणसांमध्ये शरीरापेक्षा बुद्धीचे वजन असते._

३. *आध्यात्मिक साधनेचे महत्त्व:*  

   _भद्दियाने ब्रह्मचर्याचे अंतिम फळ (अर्हत्पद) प्राप्त केले होते. हे सूत्त सांगते की, बाह्य आडंबर किंवा समाजातील प्रतिमा योग्य मार्गदर्शक नाहीत. खरा मार्ग म्हणजे आत्मसाधना आणि ध्येयाची एकनिष्ठा._

४. *समाजाच्या पूर्वग्रहांवर टीका:*  

   _बुद्ध येथे समाजाच्या बाह्य दृष्ट्या केलेल्या न्यायावर प्रहार करतात. भद्दियाला इतर भिक्षूंनी कमी लेखले, पण बुद्धांनी त्याच्या आंतरिक योग्यतेचे कौतुक केले._

५. *जीवनाचा संदेश:*  

   - _व्यक्तिमत्त्वाचे मूल्यांकन बाह्यतेवरून करू नका._  

   - _आध्यात्मिक प्रगती ही शारीरिक सामर्थ्यापेक्षा श्रेष्ठ असते._  

   - _लहान किंवा दुर्बळ दिसणाऱ्यामध्येही महान गुण दडले असू शकतात._

✨ *_मुख्य संदेश:_*

_१. *दिसणे व व्यक्तिमत्त्व यावरून मनुष्याचे मूल्य ठरवू नये.*_

_२. *शरीर मोठं असून उपयोग नाही, जर ज्ञान, विवेक आणि साधना नसेल.*४_

_३. *खरा मोठेपणा हा आध्यात्मिक उंची आणि अनुभवातून येतो.*_

_४. *बुद्धिमत्ता, साधना आणि आत्मदर्शन हे खरे आदर्श आहेत.*_

_५. *आपल्याला एखाद्याचे आंतरिक सामर्थ्य आणि गुण ओळखण्याची क्षमता विकसित करावी लागते.*_

*निष्कर्ष:*

_हे सूत्त आपल्याला *गुण, ज्ञान आणि आचरण यांना प्राधान्य देण्याचा संदेश देतं. बाह्य स्वरूपापेक्षा आंतरिक शुद्धता आणि साधना हीच खरी ऐहिक आणि पारमार्थिक यशाची गुरुकिल्ली आहे.*_

🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼

*_लेखन : महेश कांबळे_*

*_दिनांक : २३/०६/२०२५_*

*_संदर्भ : सूत्त पिटक - संयुत्त सूत्त - निदानवग्ग पाळी - १० भिक्खू संयुत्त - ६ लकुण्डकभद्दियसुत्तं_*

🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼