विसाखसुत्तं

🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼

*_विसाखसुत्तं_*

https://mikamblemahesh.blogspot.com/2025/06/blog-post_23.html

🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼

_“नाभासमानं जानन्ति, मिस्सं बालेहि पण्डितं।_

_भासमानञ्च जानन्ति, देसेन्तं अमतं पदं॥_

*_“जे ज्ञानी आहेत पण बोलत नाहीत (गप्प आहेत), अशांना मुर्ख लोक ओळखू शकत नाहीत. पण जे बोलतात, आणि अमृतासारखा (निर्वाणाला नेणारा) धर्म सांगतात, त्यांना लोक ओळखतात.”_*

_भासये जोतये धम्मं, पग्गण्हे इसिनं धजं।_

_सुभासितधजा इसयो, धम्मो हि इसिनं धजो”ति॥_

*_“जो धर्म सांगतो, जो प्रकाश पेरतो, जो ऋषींच्या ध्वजाला उचलतो – असे ऋषी हे सुबोध, सुंदर वाणीच्या ध्वजाने ओळखले जातात. कारण धर्म हेच ऋषींचे चिन्ह (ध्वज) आहे.”_*

१. *विसाखाचे धर्मोपदेशन:*  

   - _विसाख हा एक ज्ञानी भिक्खू आहे जो इतर भिक्खूंना स्पष्ट, प्रेरणादायी आणि अर्थपूर्ण भाष्य करून धर्म शिकवतो. तो केवळ ज्ञान सांगत नाही, तर त्यामध्ये समजावून सांगणे (सन्दस्सेति), प्रेरणा देणे (समुत्तेजेति), आनंद देणे (सम्पहंसेति) या गोष्टी सामील आहेत. त्याच्या शब्दांमध्ये खोली आणि प्रभाव आहे._  

   

२. *_वाणीचे महत्त्व:_*

_भगवंत स्पष्ट करतात की ज्ञान असले तरी जर ते योग्य वाणीने सांगितले नाही, तर सामान्य लोक ओळखू शकत नाहीत. त्यामुळे *"सत्पुरुषाच्या वाणीला सुंदरता असावी"* असे संकेत देतात._

- _भगवान बुद्ध त्याच्या कौशल्याची प्रशंसा करतात, ज्यामुळे हे स्पष्ट होते की धर्मशिकवण देण्यात स्पष्टता आणि ओजस्विता महत्त्वाची आहे._  

३. *ज्ञानी आणि मूर्ख यांचा फरक:*  

   - _बुद्धांनी सूत्तामध्ये सांगितले आहे की मूर्ख लोक ज्ञानी पुरुषाला ओळखू शकत नाहीत, जेव्हा तो मौन धारण करतो. परंतु जेव्हा तो धर्म बोलतो, तेव्हा तो अमृततुल्य सत्याचा मार्ग दाखवतो._  

   - _याचा अर्थ असा की ज्ञानी व्यक्तीचे वास्तविक गुण त्याच्या विचारांत आणि उपदेशात दिसून येतात, न की बाह्य आडंबरात._

  

४. *धर्म हा ज्ञानी पुरुषांचा ध्वज (इसिनं धजं):*  

   - _ज्ञानी लोक धर्माचा प्रचार करून समाजाला प्रकाश देतात. त्यांचे ज्ञान आणि आचरण हाच त्यांचा खरा "ध्वज" (ओळख) असतो._

   - _यातून शिक्षण मिळते की आपल्या जीवनात धर्म (सत्य, नीती, करुणा) हाच आपला मार्गदर्शक असावा._

- _धर्म हीच ऋषींची ओळख आहे – त्यांनी कोणते वस्त्र घातले, किंवा ते कुठे राहतात, यावरून नव्हे, तर ते धर्माचे ध्वजवाहक आहेत की नाही, यावरून त्यांची खरी ओळख ठरते._

५. *उपदेशाची नीती:*

_*धर्म सांगताना तो निःस्वार्थ, अडथळ्याविना, प्रामाणिक हेतूने, सर्वसामान्यांना समजेल अशा भाषेत असावा* – ही शिक्षणपद्धती विसाखने उत्तम पद्धतीने अंगीकारली होती, त्यामुळे त्याचे बुद्धांनी स्तुती केली._

*सारांश:*  

_ह्या सूत्रातून धर्मोपदेशाचे महत्त्व, ज्ञानी व्यक्तीची ओळख आणि सत्याचा प्रसार यांचे महत्त्व सांगितले आहे. विसाख सारखे ज्ञानी शिष्य बुद्धांच्या मार्गावर चालतात आणि इतरांना प्रकाश देतात. *"धर्म हाच खरा ध्वज"* हे या सूत्राचे मुख्य संदेश आहे._

🚩 *"ज्ञानीजन धर्माचा ध्वज उंच करतात, कारण धर्म हाच त्यांचा खरा तपाचा परिणाम आहे."*

_विसाखसुत्त हे केवळ विसाख भिक्खूच्या प्रशंसेपुरते मर्यादित नाही, तर हे सूत्त सांगते की *योग्य रीतीने, स्पष्टपणे आणि प्रामाणिक हेतूने धर्म सांगणारा व्यक्तीच खरा साधू असतो.* बुद्धवाणीतील संदेश आजच्या काळातसुद्धा लागू होतो – ज्ञान असले तरी ते सुसंवादाने आणि सुसंस्कृतपणे मांडले गेले पाहिजे._

🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼

*_लेखन : महेश कांबळे_*

*_दिनांक : २४/०६/२०२५_*

*_संदर्भ : सूत्त पिटक - संयुत्त सूत्त - निदानवग्ग पाळी - १० भिक्खू संयुत्त_*

🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼