बालवग्गो

                                                      --------------------------------------------

 *_धम्मपद_*

*_५ बालवग्गो_*

--------------------------------------------

*_दीघा जागरतो रत्ति दीघं सन्तस्स योजनं ।_*

*_दीघो बालानं संसारो सद्धम्मं अविजानातं ।।१।।_*

*_जागणाऱ्याची रात्र लांबत जाते, थकलेल्याचा मैल / रस्ता लांबत जातो,_*

*_सदाचार न जाणणाऱ्या अज्ञानीचा संसार / जीवन प्रवाह लांबत जातो ।।१।।_*

 

*_चरञ्चे नाधिगच्छेय्य सेय्यं सदिसमत्तनो ।_*

*_एकचरियं दळ्हं कयिरा नत्थि बाले सहायता ।।२।।_*

*_चालताना स्वतःसारखा किंवा स्वतःहून श्रेष्ठ सोबती न लाभल्यास,_*

*_खंबीरपणे एकाकी चालावे, अज्ञानाची सोबत करू नये. ।।२।।_*

 

*_पुत्ताम'त्थि धनमत्थि इति बालो विहञ्ञति ।_*

*_अत्ताहि अत्तनो नत्थि कुतो पुत्ता कुतो धनं।।३।।_*

*_माझा पुत्र, माझी संपत्ती, असे अज्ञानी दुःखी होतात,_*

*_स्वतःच स्वतःचे नसतो, तर कसा पुत्र, कशी संपत्ती. ।।३।।_*

 

*_यो बालो मञ्त्रति बाल्यं पण्डितो वापि तेन सो ।_*

*_बालो च पण्डित-मानी स वे बालो ति वुच्चति ।।४।।_*

*_जो मूर्ख आपला मूर्खपणा मान्य करतो, तेवढ्यानेच तो पंडित होतो,_*

*_पण मूर्ख असून जो आपणांस पंडित मानतो त्याला खरा मूर्ख म्हणतात. ।।४।।_*

 

*_यावजीवंपि चे बालो पण्डितं पयिरुपासति ।।_*

*_न सो धम्मं विजानाति दब्बी सूपरसं यथा ।।५।।_*

*_मूर्खाने जरी पंडितांची यावज्जीव पर्युसासना केली तरी त्याला धर्माचे ज्ञान होत नाही,_*

*_जसे पळीला आमटीच्या स्वादाचे ज्ञान होत नाही. ।।५।।_*

 

*_मुहूत्तमपि चे विञ्ञू पण्डितं पायिरुपासति ।।_*

*_खिप्पं धम्मं विजानाति जिव्हा सुपरसं यथा ।।६।।_*

*_सुजाण माणूस क्षणभरही बुद्धिमतांच्या सोबत राहिला तरी...._*

*_त्याला सुसिद्धांत / धम्म समजतो, जसे जिभेला वरणाचा स्वाद. ।।६।।_*

 

*_चरन्ति बाला दुम्मेधा अमित्तेनेव अत्तना ।।_*

*_करोन्ता पापकं कम्मं यं होति कटुकप्फलं ।।७।।_*

*_अज्ञानी, दूर्बूद्ध स्वतःच स्वतःचा शत्रू होतो,_*

*_दुष्कृत्य करून, ज्याची फळे कडू असतात. ।।७।।_*

 

*_न तं कम्मं कतं साधु यं कत्वा अनुतप्पति ।_*

*_यस्स अस्सुनुखो रोदं विपाकं पटिसेवति ।।८।।_*

*_ते कृत्य करणे चांगले नाही, ज्याने पश्चाताप करावा लागतो,_*

*_आणि ज्याचे परिणाम अश्रूपूर्ण चेहेऱ्याने रडत भोगावे लागतात. ।।८।।_*

 

*_तञ्च कम्मं कतं साधु यं कत्वा नानुतप्पति ।_*

*_यस्स पतीतो सुमनो विपाकं पटिसेवति ।।९।।_*

*_ते कृत्य करणे चांगले, ज्याने पश्चाताप करावा लागत नाही,_*

*_आणि ज्याचे परिणाम प्रसन्न चित्ताने, चांगल्या मनाने भोगता येतात.।।९।।_*

 

*_मधुवा मञ्ञति बालो याव पापं न पच्चति ।_*

*_यदा च पच्चति पापं अथ बालो दुक्खं निगच्छति ।।१०।।_*

*_जोवर दुष्कृत्य पक्व होत नाही तोवर अज्ञानी त्याला गोड समजतात,_*

*_जेंव्हा दुष्कृत्य परिपक्व होत्र, तेंव्हा ते दुःखी होतात. (१०)_*

 

*_मासे मासे कुसग्गेन बालो भुग्गेथ भोजनं ।_*

*_न सो संखतधम्मानं कलं अग्धति सोळसिं ।।११।।_*

*_अज्ञानी माणसाने महिनो-महिने गवताच्या टोकाने अन्न खाल्ले,_*

*_तरी तो सुसिद्धांत जाणणाऱ्याच्या सोळाव्या भागाच्या समतुल्य होत नाही. (११)_*

 

*_न हि पापं कतं कम्मं सज्जु खीरंव मुच्चति ।_*

*_डहन्तं बालमन्वेति भस्मच्छन्नोव पावको ।।१२।।_*

*_वाईट केलेली कृत्य ताज्या दुधासारखी त्वरित नासत / परीणामित होत नाहीत,_*

*_ती राखेने अच्छादित निखाऱ्यांसारखी, अज्ञानी मानवाचा पाठलाग करतात. (१२)_*

 

*_यावदेव अनत्थाय ञतं बालस्स जायति ।_*

*_हन्ति बालस्स सुक्कंसं मुद्धमस्स विपातयं ।।१३।।_*

*_अज्ञानीच्या जाणिवांचा आभाळापर्यंत अनर्थ होतो,_*

*_अज्ञानीच्या शुभकृत्यांचा नाश होतो, शिराचा / बुद्धीचा नाश होतो. (१३)_*

 

*_असन्तं भावनमिच्छेय्य पुरेक्खारञ्च भिक्खुसु ।_*

*_अवासेसु च इस्सरायं पुजा परकुलेसु च ।।१४।।_*

*_भिक्खुंमध्ये आदर प्राप्तीची इच्छा, हे दुष्टतेचे, चुकीचे आहे,_*

*_मठ-मंदिराचा उपभोग, परक्या कुळाच्या लोकांकडून पूजिले जाणे...... (१४)_*

    

*_ममेव कतमञ्ञन्तु गिही पब्बजिता उभो ।_*

*_ममेवातिवसा अस्सु किच्चाकिच्चेसु किस्मिच ।_*

*_इति बालस्स सङकप्पो इच्छा मानो च वड्ढति ।।१५।।_*

*_गृहस्थ व प्रवज्जित या दोहोत माझ्यासारखा कोण?_*

*_योग्य-अयोग्य कार्यांवर माझेच स्वामित्व असावे,_*

*_अशी संकल्पना करणाऱ्या अज्ञानीच्या आकांक्षा, गर्व वाढतो. (१५)_*

 

*_अञ्ञा हि लाभुपनिसा अञ्ञा निब्बान गामिनी ।_*

*_एवमेत्तं अभिञ्ञाय भिक्खु बुद्धस्स सावको ।_*

*_सक्कारं नाभिनन्देय्य विवेकमनुब्रूहये ।।१६।।_*

*_लाभाचा मार्ग वेगळा, निर्वाणाचा मार्ग वेगळा_*

*_हे असे जाणून बुद्धाच्या शिष्य भिक्खुने,_*

*_सत्काराने आनंदु नये, विवेकाची वृद्धी करावी. (१६)_*

 --------------------------------------------

*प्रतिज्ञा आपण करूया*

*१) जीवसृष्टी आहे असीम; ती भवसागरपार नेण्याची*

*२) आपणांत दोष असंख्य; ते नष्ट करण्याची*

*३) आहेत सत्य अनंत, पूर्ण आकलण्याची*

*४) भगवान बुद्धांचा अतुल्य मार्ग, तो संपूर्ण साध्य करण्याची*

*डॉ बाबासाहेब आंबेडकर*

*बुद्ध आणि त्याचा धम्म*

-------------------------------------------- 

*_सर्व प्राणी सुखी होवोत, सर्वांचे कल्याण होवो, सर्वांना हिताचा मार्ग सापडो, कोणालाही दुःख न होवो, सर्वांचे मंङ्गल हो!!_*

*_साधु साधु साधु_*

*महेश कांबळे*

--------------------------------------------