अंधश्रद्धा: प्रश्नचिन्ह आणि पूर्णविराम - प्रश्न ५०

 *_प्रश्न ५० - मनोविकृत व्यक्ती भानामतीसारखे प्रकार करतात, असे मी ऐकले आहे. यावर उपाय काय?_* 

 *उत्तर*  👉 तिरस्कृत वैफल्यग्रस्त व्यक्ती भानामतीच्या नावाने घटना घडवते हे खरे आहे. या पद्धतीने त्रास निर्माण करून लोकांची सहानुभूती मिळवण्याचा प्रयत्न करणे, लोकांचे लक्ष आपल्याकडे वेधून घेणे हे चुकीचे असल्याने या स्वरूपाचे वागणे त्या अर्थाने मनोविकृत समजावयास हवे. *(भानामती घडवणारी व्यक्ती मनोरुग्ण असतेच असा मात्र याचा अर्थ नव्हे.)* यावर उपाय खालीलप्रमाणे-

*१.* भानामतीचे प्रकरण नीट तपासून संबंधित कोणती व्यक्ती ते करत आहे, याची खात्री करून घ्यावी.

*२.* संबंधित व्यक्तीस हे प्रकार न करण्याबद्दल योग्य त्या प्रकारे समज द्यावी. अनेकदा ही समज पुरते.

*३.* आवश्यक वाटल्यास मानसोपचार तज्ञाला तिला दाखवावे. त्याच्यामार्फत तिचे भूलीखाली मनोपृथक्करण करून त्या व्यक्तीला योग्य ती समज, सूचना देता येते. संमोहनाचा वापरही यासाठी करता येतो.

*४.* भानामतीचे प्रकार करणारी व्यक्ती कोण हे समजल्यानंतर या प्रकरणात त्रास सोसावा लागणारे जवळचे कुटुंबीय त्या व्यक्तीबद्दल रागाची, उपहासाची, छळवणुकीची भूमिका घेण्याची शक्यता असते. यामुळे परिस्थिती पुन्हा बिघडण्याची शक्यता निर्माण होते. त्यासाठी संबंधित व्यक्तीशी कसे वागावे याबाबत मानसशास्त्रीयदृष्ट्या कुटुंबीयांना सूचना देणे गरजेचे व उपयुक्त असते.

*५.* भानामतीचे प्रकार थांबवण्याचे आश्वासन देणारी व्यक्ती क्वचित प्रसंगी ते आश्वासन मोडून पुन्हा तेच वा अन्य प्रकार सुरु करण्याची शक्यताही घरच्यांना सांगून ठेवावी.

*६.* भानामतीचे प्रकार करणाऱ्या व्यक्तीच्या नावाचा गाजावाजा वृत्तपत्रांतून झाल्यास त्याचे दुष्परिणाम होण्याची शक्यता असते. त्यामुळे भानामतीचे प्रकार थांबवत असतानाच त्याची सनसनाटी प्रसिद्धी टाळणे योग्य ठरते.

 *-डॉ. नरेंद्र दाभोलकर व प्रा. प. रा. आर्डे यांनी लिहिलेल्या 'अंधश्रद्धा: प्रश्नचिन्ह आणि पूर्णविराम' या पुस्तकातून साभार*

https://mikamblemahesh.blogspot.com/