दुःख आणि सुख; दान आणि कर्म

 🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼

  

         *_दुःख आणि सुख; दान आणि कर्म_*

            *_दारिद्र्य हे दुःखाचे उगमस्थान आहे, परंतु दारिद्र्यनाशाने सुख लाभेलच असे नाही. सुख लाभते ते उच्च राहणीवर अवलंबून नसून ते उच्च संस्कृतीवर अवलंबून आहे. हा बौद्ध जीवनमार्ग होय._*

        *_क्षुधा हा एक भयंकर रोग आहे. आरोग्य ही सर्वश्रेष्ठ देणगी आहे. समाधान ही सर्वश्रेष्ठ संपत्ती आहे. विश्वास हे सर्वश्रेष्ठ नाते आहे आणि निर्वाण हे सर्वश्रेष्ठ सुख आहे._*

        *_जे आपला द्वेष करतात त्यांचा द्वेष न करता आपण सुखाने राहायला शिकले पाहिजे. रुग्णाईत माणसांत आरोग्य राखून आपण सुखाने राहायला शिकले पाहिजे. लोभी माणसांत आपण निर्लोभता ठेवून सुखाने राहायला शिकले पाहिजे._*

          *_शेत जसे तणाने नाश पावते त्याप्रमाणे मानवजात गर्वाने नाश पावते; म्हणून गर्वरहीत पुरुषांना केलेले दान महान फलदायक होते._*

             *_शेत जसे तणाने नाश पावते त्याप्रमाणे मानवजात विषयोभोगाने नाश पावते; म्हणून विषयामुक्त पुरुषांना केलेले दान महान फलदायक होते._*

             *_धर्मासाठी केलेले दान हे सर्वश्रेष्ठ दान आहे. धर्माचे माधुर्य सर्व माधुर्यात श्रेष्ठ आहे. धर्मापासून होणारा आनंद हा सर्व आनंदात श्रेष्ठ आहे._*

           *_विजयातून द्वेष उत्पन्न होतो. कारण जित हा दुःखी असतो. जयपराजयाची भावना सोडून जो समाधान वृत्तीत राहतो तो सुखी होतो. कामासारखा दुसरा अग्नी नाही. द्वेषासारखे चुकीचे वार नाही. शरीरासारखे दुसरे दुःख नाही. शांतीसारखे सुख नाही._*

         *_दुसरे काय अपशब्द बोलतात, काय दुष्कृत्ये करतात, काय पूर्ण करतात व काय अपुरे सोडतात यावर दृष्टी ठेवू नका. आपण काय पूर्ण केले आणि काय अपुरे सोडले यावर लक्ष ठेवणे अधिक चांगले. जे विनयशील आहेत, जे चित्तशुद्धी व्हावी म्हणून इच्छितात, जे अनासक्त आहेत, एकांतप्रिय आहेत, ज्यांचे आचरण शुद्ध आहे, जे विवेकशील आहेत, त्यांचे जीवन नेहमीच खडतर असते._*

            *_उमद्या घोड्याला भरधाव धावण्यासाठी चाबकाचा फटकारा लागत नाही. जगामध्ये त्या उमद्या घोड्यासारखा कोणी आहे का? की जो दोषास्पद नाही, ज्याला ठपका लावण्याची वेळ पडलेली नाही._*

           *_कोणाशीही कठोरतेने बोलू नका. दुसऱ्याशी जसे बोलाल तसे प्रत्युत्तर येईल. क्रोधयुक्त भाषण दुःखकारक आहे आणि आघात केला तर प्रत्याघात होईल. रथाच्या चाकाला जशी खीळ त्याप्रमाणेच ह्या जीवनाला स्वातंत्र्य, नम्रता, सदिच्छा, निःस्वार्थीपना आहेत._*

*संदर्भ:*

*बुद्ध आणि त्यांचा धम्म*

*धम्मपद*

              

*संकलन : महेश कांबळे*

🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼