*!! धम्मपद !!*

*यमकवग्गो*

🌼🌼🌼🌼

*मनोपुब्बङ्गमा धम्मा, मनोसेढा मनोमया।*

*मनसा चे पदुद्वेन, भासति वा करोति वा ।*

*ततो नं दुक्खमन्वेति, चक्कं व वहतो पदं !!१!!*

🌷 *अर्थ* 🌷

*स्वभावाच्या पुढे मन असते, मन (सर्व) श्रेष्ठ आहे,*

*विकृत मनाने बोलतो व कृती करतो तेंव्हा*

*त्याच्या मागे दुःख असे येते जसे (बैलाच्या) पावलांमागे चाक जाते !!१!!*

 

*मनोपुब्बङ्गमा धम्मा, मनोसेढा मनोमया।*

*मनसा चे पस्सनेन, भासति वा करोति वा ।*

*ततो नं छाया’ व अनपायिनी !!२!!* 

                                                                   🌷 *अर्थ* 🌷

*स्वभावाच्या पुढे मन असते, मन (सर्व) श्रेष्ठ आहे,*

*प्रसन्न मनाने बोलतो व कृती करतो तेंव्हा*

*त्याच्या मागे सुख असे येते जशी सावली !!२!!*

 

*अक्कोच्छीमं अवधी मं अजनी मं अहासी मे!*

*ये तं न उपनयंहनति वेरं तेसं न सम्मति !!३!!*

 🌷 *अर्थ* 🌷

*मला आपमानिले, मला जिंकले, माझा शेवट केला,*

*असे वैर जे धरतात, त्यांचे वैर शमत नाही !!३!!*

 

*अक्कोच्छीमं अवधी मं अजनी मं अहासी मे!*

*ये तं न उपनयंहनति वेरं तेसूप सम्मति !!४!!*

🌷 *अर्थ* 🌷

*मला आपमानिले, मला जिंकले, माझा शेवट केला,*

*असे वैर जे धरतात, त्यांचेच वैर शमते !!४!!*

 

*न हि वेरेन विरानि सम्मंतिध कुदाचनं !*

*अवरेन च सम्मंति एस धम्मो सनंतनो !!५!!*

🌷 *अर्थ* 🌷

*वैराने वैर कधीच शमत नाही, ते अवैरानेच शमते, असा पूर्वापार सिद्धांत आहे !!५!!*

 

*परे च न विजानंती मयमेथ्य यमामसे !*

*ये च तथ्य विजानंती ततो सम्मंति मेधगा !!६!!*

 🌷 *अर्थ* 🌷

*त्यांचे नव्हे, आपण मरणारच आहोत हे जे जाणित नाहीत,*

*त्यांचेच वैर शमते, आपण मरणारच आहोत हे जे जाणतात!!६!!*

 

*सभानुपस्सी विहरन्त इंद्रियेसू असंवुतं !*

*भोजन्मही अमत्तय्यु कुसीतं हिनविरिय !*

*तं वे पसहती मारो वातो रुक्ख'व दुब्बलं !!७!!*

 

                                                                        🌷 *अर्थ* 🌷

 *(फक्त) चांगलेच पहात फिरणारा, इंद्रियांवर ताबा नसलेला,*

*भोजनाची (योग्य) मात्रा न जाणणारा, निरुद्योगी, हिंमत हरलेला,*

*त्याला, भुलैया असे जिंकतो, जसे वारा दुर्बल झाडाला (वाकवितो) !!७!!*

 

*असभानुपस्सी विहरन्त इंद्रियेसु सुसंवुतं!*

*भोजन्मही च मत्तय्युसद्ध आरद्धविरियं !*

*तं वे नप्पसहती मारो वातो सेलं'व पब्बतं !!८!!*

 

                                                                       🌷 *अर्थ* 🌷

*(फक्त) चांगलेच न पहात फिरणारा, इंद्रियांवर योग्य ताबा असलेला,*

*भोजनाची (योग्य) मात्रा  जाणणारा, प्रयत्नशील, हिंमतवान,*

*त्याला, भुलैया जिंकु शकत नाही, जसे वारा शैल पर्वताला हलवू शकत नाही  !!८!!*

 

*अनिक्कसावो कासवं यो वथ्य परिदहेस्सति!*

                                                              *अपेतो दमसच्चेन न सो कासावमरहती !!९!!*

 🌷 *अर्थ* 🌷

*मलयुक्त चित्ताने जो भगवी वस्त्र परिधान करतो तो,*

*सत्य व संयमाहुन दूर गेलेला, भगवी वस्त्र धारण करण्यास लायक नाही !! ९!!*

 

*यो च वंतकसावस्स सिलेसु सुसमाहितो!*

*उपेतो दमसच्चेन स वे कासावमरहती !!१०!!* 

🌷 *अर्थ* 🌷

*जो दोषविरहित आहे, शीलवान आहे, चांगला एकाग्रचित्त आहे,*

*सत्य व संयमा जवळ असणारा, तो भगवी वस्त्र धारण करण्यास लायक आहे  !! १० !!*

 

*असारे सारमतीनो सारे चासारदस्सीनो !*

*ते सारं नाधिगच्छंती मिच्छासंकप्पगोचरा !!११!!* 

🌷 *अर्थ* 🌷

*सत्वहीनात सत्व पाहणारा, सात्विकात सत्वहीनता पाहणारा,*

*खोटे संकल्प पाहणारा (करणारा) सात्त्विकता प्राप्त करीत नाही  !! ११ !!* 

 

*सारय्य सारतो यत्वा असारयच्च असारतो !*

*ते सारं अधिगच्छंती सम्मासंगकप्पगोचरा !!१२!!* 

🌷 *अर्थ* 🌷 

*सात्विकतेतच सत्व पाहणारा,  सत्वहीनतेत असत्व पाहणारा,*

*सम्यक संकल्प पाहणारा (करणारा) सात्त्विकता प्राप्त करतो !! १२ !!*

 

*यथागारं दुच्छन्न वुठ्ठी समतिविज्जति !*

*एवं अभावित्त चित्त रोगो समतिविज्जति !!१३!!*

 

🌷 *अर्थ* 🌷 

*जसे छतविरहित घरात पाऊस आरपार जातो,*

*तसे अननुभवीच्या (मानवाच्या) मनात रोगाचा प्रवेश होतो !! १३ !!*

 

*यथागारं सुच्छन्न वुठ्ठी न समतिविज्जति !*

*एवं सुभावित्त चित्त रोगो न समतिविज्जति !!१४!!* 

🌷 *अर्थ* 🌷

*जसे चांगला छताच्या घरात पाऊस प्रवेश करीत नाही,*

*तसे अनुभवीच्या (मानवाच्या) मनात रोगाचा प्रवेश होत नाही !! १४ !!*

 

                                     
                                                       *इध सोचती पेच सोचती पापकारी उभयथ्य सोचती !*

*सो सोचती सो विहय्यती दिस्वा कम्मकिलीठ्ठमत्तनो !!१५!!*

🌷 *अर्थ* 🌷

*इथेही चिंतीत, मृत्योत्तरही चिंतीत, दुष्कर्मी दोन्हीकडे चिंतीत असतात*

*ते केलेल्या कुकर्मांना पाहून चिंतीत होतात, पीडित होतात !! १५ !!*

 

*इध मोदती पेच्च मोदती कतपुय्यो उभयथ्य मोदती !*

*सो मोदती सो पमोदती दिस्वा कम्मविसुद्धमत्तनो !!१६!!*

🌷 *अर्थ* 🌷

*इथेही आनंदित, मृत्योत्तरही आनंदित, सत्कर्मी दोन्हीकडे आनंदित असतात*

*ते केलेल्या सत्कर्मांना पाहून आनंदित होतात, अधिक आनंदित होतात !! १६ !!*

 

*इध तप्प्यती पेच्च तप्पती पापकारी उभयथ्य तप्पती !*

*पापं मे कतंति तप्पती भीय्यो तप्पती दुग्गतींगतो!!१७!!*

🌷 *अर्थ* 🌷 

*इथेही तप्त, मृत्योत्तरही तप्त, दुष्कर्मी दोन्हीकडे तप्त असतात*

*ते केलेल्या कुकर्मांना पाहून तप्त होतात, दुर्गातीकडे जातात !! १७ !!* 

 

*इध नंदती पेच्च नंदती कतपुय्यो उभयथ्य नंदती !*

*पूयं मे नंदति तप्पती भीय्यो नंदती सुग्गतींगतो!!१८!!*

🌷 *अर्थ* 🌷 

*इथेही प्रसन्न, मृत्योत्तरही प्रसन्न, सत्कर्मी दोन्हीकडे प्रसन्न असतात*

*मी सत्कर्म केले (या विचारांनी) प्रसन्न होतात, अधिक प्रसन्न होतात !! १८ !!*

 

*बहूंपि चे सहितं भासमानो न तक्करो होति नरो पमतो!*

*दोपो व गावो गणयं परेसं न भगवा सामय्यस्स होति !!१९!!* 

🌷 *अर्थ* 🌷

*पुष्कळ (ग्रंथ) वाचून तस्कर वा प्रमादी मानव (भाग्यवान श्रमण होत नाही,*

*दुसऱ्यांच्या गाई मोजून गो-पालक असा (मानव) श्रमणत्वाचा अधिकारी नसतो!! १९ !!*

 

*अप्पम्पि चे सहीतं भासमानो धम्मस्स होति अनुधम्माचारी!*

*रागच्च दोसच्च पहाय मोहं समप्पजाणो सुविमुत्तचित्तो!*

*अनुपादियानो इध वा हुरं वा स भागवा सामय्यस होति !!२०!!*

🌷 *अर्थ* 🌷 

*थोडेसे (ग्रंथ) वाचून सैद्धांतिक आचरणाने सदाचारी होतो,*

*राग, द्वेष, मोह त्यागून, सम्यक जाणिवेने, मुक्त चित्ताने, अनासक्त, असा (मानव) श्रमणत्वाचा अधिकारी असतो. !! २० !!*